Αριστερά και Πολιτική Θεολογία: Το μυστήριο της οικονομίας :η Οικονομική Θεολογία στον G.Agamben

Αριστερά και Πολιτική Θεολογία: Το μυστήριο της οικονομίας :η Οικονομική Θεολογία στον G.Agamben

Βονιφάτιος και Αγλαΐα: Δύο ερωτευμένοι άγιοι

Δύο ερωτευμένοι άγιοι

Η Αγλαΐα ήταν μία εύπορη αριστοκράτισσα που ζούσε στα χρόνια του Διοκλητιανού στην περιοχή της Ρώμης και είχε δούλο της τον Βονιφάτιο. Ο Βονιφάτιος ήταν οικονόμος της, πολύ όμορφος στην εμφάνιση, ελεήμων και φιλεύσπλαχνος, αλλά επιρρεπής στη μέθη και στις ασωτείες. Σύντομα ερωτεύτηκαν μεταξύ τους και ζούσαν τον παράνομο έρωτά τους, καθώς η κοινωνική τους απόσταση δεν επέτρεπε την τέλεση γάμου.

Επειδή όμως και οι δυο τους ήταν πιστοί χριστιανοί, ακολούθησαν οι τύψεις για τη σχέση τους. Αναζητώντας μια λύση, πληροφορήθηκαν ότι στην Ανατολή γίνονται διωγμοί κατά των χριστιανών. Αποφάσισαν τότε, να μεταβεί ο Βονιφάτιος εκεί και να βρει λείψανα μαρτύρων, για να τα φέρει στο σπίτι τους, ώστε η ευλογία των ιερών λειψάνων να τους απαλλάξει από την ενοχή που αισθάνονταν.

Η Αγλαΐα τού πρόσφερε συνοδεία, χρήματα και προμήθειες και το ταξίδι ετοιμάστηκε. Όπως ήταν έτοιμος να φύγει, ο καλόκαρδος Βονιφάτιος στράφηκε στην κυρία του και τη ρώτησε αν θα δεχόταν τα δικά του οστά ως άγια λείψανα, για να τα τιμήσει. Εκείνη θεώρησε ότι ήταν ένα από τα συνηθισμένα του αστεία και δεν έδωσε σημασία, κατευοδώνοντάς τον.

Μετά από ένα μεγάλο και κουραστικό ταξίδι, η συνοδεία έφτασε στην Ταρσό της Κιλικίας,όπου είχαν πληροφορηθεί ότι πραγματοποιείται μεγάλος διωγμός εναντίον των χριστιανών. Αφού βρήκαν πανδοχείο και ετοιμάστηκαν να ξεκουραστούν, ο Βονιφάτιος τούς ανακοίνωσε ότι θα έβγαινε μια βόλτα στην πόλη, για να δει τι γίνεται.

Πράγματι, βγήκε και ρώτησε σε ποιο σημείο πραγματοποιούνται τα μαρτύρια των χριστιανών. “Στο στάδιο”, του απάντησαν και αυτός έσπευσε κατευθείαν εκεί. Αυτό που συνάντησε ήταν ένας πραγματικός τόπος μαρτυρίου, με πλήθος χριστιανών να βασανίζονται και να οδηγούνται στο μαρτύριο από τους στρατιώτες. Αφού έτρεξε να φιλήσει και να τιμήσει τους ετοιμοθάνατους μάρτυρες, παρουσιάστηκε μπροστά στον επικεφαλής των διωκτών και ευθαρσώς δήλωσε ότι και ο ίδιος ήταν χριστιανός και ήθελε να μαρτυρήσει. Οι αξιωματικοί τον απέπεμψαν, αλλά η επιμονή του τούς εκνεύρισε και τελικά τον συνέλαβαν. Αφού τον υπέβαλαν σε πολλές και σκληρές δοκιμασίες, στο τέλος τον αποκεφάλισαν.

Στο μεταξύ οι ώρες περνούσαν και οι σύντροφοί του στο πανδοχείο περίμεναν το Βονιφάτιο. Στην αρχή υπέθεσαν ότι θα γλεντοκοπά σε κανένα καπηλειό ή σε κάποιο πορνείο. Όταν όμως είδαν ότι είχε αργήσει πάρα πολύ, αποφάσισαν να βγουν και να τον αναζητήσουν. Ρωτώντας διαρκώς τους κατοίκους,περιγράφοντάς τον, διαπίστωσαν ότι είχε μεταβεί στο στάδιο. Αφού έφτασαν εκεί, δεν άργησαν να πληροφορηθούν την αλήθεια.

Ξέσπασαν τότε σε θρήνους, επειδή τον κακολόγησαν και έφεραν το κομμένο κεφάλι κοντά στο υπόλοιπο σώμα. Η παράδοση λέει ότι με θαυμαστό τρόπο, το κεφάλι επανασυγκολλήθηκε, ανασηκώθηκε ελαφρά και έκανε ένα νεύμα στους κοπετώντες άνδρες, ως ένδειξη κατανόησης και συγχώρεσης για τις σκέψεις τους.  Αφού δωροδόκησαν τους στρατιώτες που φύλαγαν τα άψυχα σώματα των μαρτύρων, πήραν τη σορό του Βονφατίου μαζί τους  και κίνησαν για την επιστροφή.

Πίσω στην πατρίδα τους, παρέδωσαν τα λείψανα του Βονιφατίου στην κυρία τους. Εκείνη αμέσως θυμήθηκε τα τελευταία λόγια του αγαπημένου της, τον θρήνησε και αργότερα οικοδόμησε έναν περικαλλή ναό στον τόπο όπου τον έθαψε. Η ίδια έζησε το υπόλοιπο του βίου της στον ίδιο ναό, κάνοντας μόνο αγαθοεργίες. Όταν κοιμήθηκε, την έθαψαν δίπλα στο Βονιφάτιο. Και οι δυο τους έγιναν κατόπιν πρόξενοι μεγάλων θαυμάτων.

Η Εκκλησία τους τιμά τη 19η Δεκεμβρίου.

Read more: http://alliotikathriskeytika.blogspot.com/2013/12/blog-post_3450.html#ixzz2o2YT21ja

Η υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου, την οποία αποκαλύπτουν τα Χριστούγεννα, δεν γίνεται με μεγαλοπρεπείς δημόσιες εξαγγελίες και υποσχέσεις.

Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου για τα Χριστούγεννα του 2011 

Υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου “Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί” (Α΄ Τιμ. 3:16) H υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου είναι βασικό μήνυμα της σημερινής μεγάλης εορτής του χριστιανικού κόσμου. Ακόμη και ο πιο τολμηρός νους δεν είχε ποτέ υποπτευθεί ότι ο Ίδιος ο απρόσιτος και ακατάληπτος Θεός θα προσελάμβανε την ανθρώπινη φύση και θα ἐφανερώνετο “ἐν σαρκί”,. Για την κλασική λογική, κάτι τέτοιο ανήκει στη σφαίρα του αδυνάτου. Αυτήν ακριβῶς την υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου πανηγυρίζουμε σήμερα. Και καλούμεθα να τη χαρούμε, παρά τη σκληρή πραγματικότητα την οποία βιώνουμε. Ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε ἄνθρωπος, εισήλθε στην ανθρώπινη Ιστορία.

Το “ἐφανερώθη” υπαινίσσεται την προηγούμενη αΐδιο ζωή του Λόγου. “Θεός ὤν καί Θεοῦ υἱός, καί ἀόρατον ἔχων τήν φύσιν, δῆλος ἅπασιν ἐνανθρωπήσας ἐγένετο” (Θεοδώρητος, ἐπίσκοπος Κύρου). Η ελευθερία του Θεού δεν γνωρίζει όριο. Όπως και η αγάπη Του, που είναι το ουσιαστικό ιδίωμά Του “Καί ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν” (Ἰω. 1:14). Προσλαμβάνοντας το ανθρώπινο σώμα, ο Υιός και Λόγος του Θεού φανέρωσε ταυτόχρονα την απέραντη αξία και τη μοναδική σημασία που έχει το υπέροχο αυτό δημιούργημά Του. Και αποκάλυψε ότι τελικός σκοπός του ανθρώπου είναι να γίνει κατοικητήριο του Θεού. Με την ενανθρώπησή Του, ο Χριστός έδειξε την ασύλληπτη στον ανθρώπινο νου δυναμική της ελευθερίας και της αγάπης του προσωπικού Θεού.

Τοποθέτησε σε νέα βάση τις ανθρώπινες σχέσεις μαζί Του. * * Όσοι με πίστη και αγάπη προσβλέπουμε στον ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού, γνωρίζουμε ότι Αὐτός παραμένει, τελικά, η οδός (Ἰω. 14:6) που οδηγεί, με τρόπο θαυμαστό, σε διεξόδους ζωής. Και πολλοί έχουμε προσωπική εμπειρία, ότι εκεί που όλα εφαίνοντο κλειστά και ζοφερά, άνοιξε δρόμους λυτρωτικούς. Η υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου, την οποία αποκαλύπτουν τα Χριστούγεννα, δεν γίνεται με μεγαλοπρεπείς δημόσιες εξαγγελίες και υποσχέσεις.

Οι παρεμβάσεις του Θεού παραμένουν διαχρονικά αθόρυβες και μυστικές. Τις χαρακτηρίζει η απλότητα και η ταπείνωση, ενώ συγχρόνως διατηρούν μια εξαιρετική πρωτοτυπία. Και οι επεμβάσεις αυτές συνεχίζονται δια μέσου των αἰώνων. Οι νόμοι της φύσεως που διέπουν τον κόσμο δεν αποκλείουν την παρέμβαση του Δημιουργού, Νομοθέτου και Προνοητού Θεού. Με την ελευθερία και την αγάπη Του, δεν έπαυσε να ενεργεί, όταν Εκείνος κρίνει, για την υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου, με τρόπους θαυμαστούς. Όταν, βεβαίως, δεν υπάρχει η πίστη προς τον αγαπώντα και ελεύθερο πάσης αναγκαιότητος Θεό, ο άνθρωπος αρνείται τη δυνατότητα του θαύματος. Ο πιστός χριστιανός, εν τούτοις, δέχεται ταπεινά την αδυναμία της ανθρωπίνης φύσεως και ζητεί από Εκείνον, ο Οποίος είναι άπειρος και παντοδύναμος, να του χαρίσει την υπερλογική δυνατότητα και τον φωτισμό να αποδεχθεί και να βιώσει το θαύμα.  Τον τελευταίο καιρό, οι σκληρές συνθήκες που έχει προκαλέσει η γενικότερη ηθική και οικονομική κρίση έχουν δημιουργήσει πληθώρα αδιεξόδων.

Σ᾽ αυτή την ομιχλώδη και πνιγηρή ατμόσφαιρα, η εορτή των Χριστουγέννων έρχεται να προσφέρει παρήγορο φως. Να βεβαιώσει ότι ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος για να μείνει εσαεί “μεθ᾽ ἡμῶν”. Ο Θεός δεν μας εγκαταλείπει, έστω και αν συχνά Τον λησμονούμε και συμπεριφερόμαστε σαν να μην υπάρχει. Ο Χριστός καταργεί, με τρόπους θαυμαστούς, τα ανθρωπίνως αδύνατα. “Ὅτι οὐκ ἀδυνατίσει παρά τῷ Θεῷ πᾶν ῥῆμα” (Λουκ. 1:37). Δεν είναι όμως “ο από μηχανής θεός” της αρχαίας τραγωδίας. Σέβεται την ελευθερία μας και αναμένει και από εμάς να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητες που έχει χαρίσει στην ανθρώπινη φύση μας. Υπάρχουν πολλά που συνήθως ονομάζουμε “αδύνατα”, τα οποία καλούμεθα με τη χάρη Του να υπερβούμε. Αρχίζοντας από τα άμεσα και προσωπικά. Εκ πρώτης όψεως, μοιάζει σχεδόν αδύνατο να απαλλαγούμε από τα πάθη μας, τη φιλαυτία, την πλεονεξία, τη φιληδονία την τάση να λέμε ψέμματα, να αδιαφορούμε για τη δικαιοσύνη, τη νομιμότητα, την αλληλεγγύη. Ακόμη, παράλληλα, δηλώνουμε ότι μας είναι “αδύνατο” να αναλάβουμε, για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, πρωτοβουλίες που απαιτούν θυσίες.

Αντίθετα, η πίστη και η προσωπική σχέση με τον Χριστό, αποδεσμεύουν και ενεργοποιούν κρυμμένες μέσα μας δυνάμεις για την υπέρβαση των ανθρωπίνως αδυνάτων Μεταγγίζουν συγχρόνως εκπληκτική ζωτικότητα στην ανθρώπινη ψυχή, για να αντέχει και στις πιο αντίξοες συνθήκες στερήσεως, κατατρεγμού, πιέσεων• και να συνεχίζει να δρα με αισιοδοξία δημιουργική. Την εμπειρία αυτή συμπυκνώνει η μαρτυρία του Αποστόλου Παύλου: “Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ” (Φιλιπ. 4:13).

Οι εορτές της Εκκλησίας μας καλούν να αναθεωρήσουμε τη ζωή μας. Να συνέλθουμε από την ταραχή και την κατάθλιψη. Να ανανεώσουμε την πίστη και τη βεβαιότητά μας ότι ο Χριστός, του Οποίου την έλευση στον κόσμο εορτάζουμε, παραμένει “μεθ᾽ ἡμῶν”ότι ῍τά ἀδύνατα παρά ἀνθρώποις δυνατά παρά τῷ Θεῷ ἐστιν” (Λουκ. 18:27). Να αλλάξουμε τρόπο σκέψεως και συμπεριφοράς.

Να συντονίσουμε τη ζωή μας με το θέλημα το δικό Του. Και η προσωπική αυτή αλλαγή αντανακλά πάντοτε ευεργετικά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο• τονώνει την αντοχή, την αλληλεγγύη, την ειρήνη, τη δημιουργικότητα, με τρόπους που συχνά παραμένουν αθέατοι αλλά που είναι ουσιαστικοί. * * “Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί”. Ἡ υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου παραμένει κεντρικό μήνυμα των Χριστουγέννων και προσωπική εμπειρία εκείνων που ζουν εν Χριστῷ. Εύχομαι εκ καρδίας, η πεποίθηση αυτή να δυναμώσει μέσα μας κατά την εορταστική αυτή περίοδο, να μας παρηγορεί και να μας στηρίζει στο έτος που έρχεται. Ευλογημένα Χριστούγεννα. Με γαλήνια καρτερία ο νέος χρόνος.

+ Ἀναστάσιος Ἀρχιεπίσκοπος Tιράνων, Δυρραχίου και πάσης Ἀλβανίας

Δείτε τι σημαίνουν τα Ελληνικά ονόματα

Δείτε τι σημαίνουν τα Ελληνικά ονόματα

Εικονογραφημένο Λεξικό Πληροφορικής και Ευρυζωνικότητας [eBook]

Εικονογραφημένο Λεξικό Πληροφορικής και Ευρυζωνικότητας [eBook]

Η προτεσταντική ηθική & το πνεύμα της κρίσης - Θεολογία και πολιτική - Κοινότητες Θεμάτων : Αποικία Ορεινών Μανιταριών.

Η προτεσταντική ηθική & το πνεύμα της κρίσης - Θεολογία και πολιτική - Κοινότητες Θεμάτων : Αποικία Ορεινών Μανιταριών.

Η έννοια της θρησκευτικής ελευθερίας και το Μάθημα των Θρησκευτικών | Amen.gr - Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων

Η έννοια της θρησκευτικής ελευθερίας και το Μάθημα των Θρησκευτικών | Amen.gr - Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων

Θρησκευτικά ... αλλιώς!!!: Μαζεύουμε καπάκια, χαρίζουμε αναπηρικό αμαξίδιο!

Θρησκευτικά ... αλλιώς!!!: Μαζεύουμε καπάκια, χαρίζουμε αναπηρικό αμαξίδιο!: Aγαπητοί αναγνώστες, Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει και το δοχείο στην πολυκατοικία μου με καπάκια γεμίζει αισιόδοξα. Η ιδέα ξεκίνησε με έ...

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Ο τίτλος αυτού του ιστολογίου προέρχεται από το γνωστό ομώνυμο βιβλίο του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα. Ο Ζιάκας είναι από τους λίγους Έλληνες στοχαστές με άποψη. Χωρίς να τον νοιάζει αν θα γίνει αρεστός, λέει τα πράγματα με τ' όνομα τους. Ό,τι και να πουν "μειράκια" σαν του λόγου μου για τον Ζιάκα είναι λίγο. Αφήνουμε λοιπόν το λόγο σε έναν από τους μεγαλύτερους διανοούμενους της εποχής μας...Παραθέτουμε σχετική επιφυλλίδα του Χρ. Γιανναρά από την Καθημερινή της 8ης Φεβρουαρίου 2004 :

H πολιτική ταυτότητα των κάποτε Eλλήνων

Tου Xρήστου Γιανναρά

Kάθε βιβλίο του Θεόδωρου Zιάκα είναι (με τα υποκειμενκά μου κριτήρια) στίγμα δυναμικού καινοτόμου προβληματισμού στο πεδίο της κοινωνικής θεωρίας. Θα μπορούσαν να συνιστούν τα βιβλία του γόνιμη παρέμβαση στη διεθνή βιβλιαγορά, αν η λειτουργία κριτικής και αξιολογήσεων στην ελλαδική κοινωνία δεν απηχούσε τόσο θλιβερή παρακμιακή αποχαύνωση ή εξαγορασμένη μεροληψία.

«Πέρα από το άτομο – Tο αίνιγμα της ελληνικής ταυτότητας» είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Θεόδωρου Zιάκα που πρόσφατα κυκλοφόρησε (Eκδόσεις «Aρμός», σελ. 390). Δεν θα επιχειρήσω παρουσίαση του βιβλίου, απλά εκμεταλλεύομαι την ευκαιρία για να συζητήσω έναν θεμελιώδη άξονα του προβληματισμού του: τον θρυλούμενο ατομισμό των Eλλήνων, την ευρύτατη παραδοχή ότι ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός είχε ατομοκεντρικό χαρακτήρα.

Πρόκειται για κριτική αποτίμηση που συνάγεται συμπερασματικά (και αφαιρετικά) από τη σπουδή όλων των εκφάνσεων του πολιτισμού των αρχαίων Eλλήνων, γι’ αυτό και η τεκμηρίωσή της είναι μάλλον επισφαλής. Kαι γίνεται επισφαλέστερη όταν τα κριτήρια και τα κίνητρα δεν είναι αυτά της απροκατάληπτης έρευνας. H διαπίστωση, λ.χ., που παραθέτει και ο Θ. Zιάκας ότι «το άτομο γεννήθηκε στην αρχαία Eλλάδα, πέρασε στη Pώμη, υποχώρησε κάπως κατά τον Mεσαίωνα, αλλά αναγεννήθηκε και κυριάρχησε στην ατλαντική Δύση από τον Διαφωτισμό και μετά, για να απλώσει σταδιακά την κυριαρχία του σε ολόκληρο τον πλανήτη», ολοφάνερα προβάλλει στην αρχαία Eλλάδα ένα τυπικό παράγωγο της δυτικής νεωτερικότητας. Προφανώς για να το εξωραΐσει και να το δικαιώσει.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο προσδιορισμός του ατομοκεντρικού μοντέλου γίνεται (και στο βιβλίο του Zιάκα) σε αντιδιαστολή προς το κολλεκτιβιστικό (του ευρωπαϊκού Mεσαίωνα ή του νεωτερικού ολοκληρωτισμού). Στον κολλεκτιβισμό πρυτανεύει η υποταγή του ατόμου στη συλλογικότητα, με συνδυασμό βίας και αυθεντίας. H εξουσία είναι ιερή, η κριτική αδιανόητη. Aνώτατη αυθεντία είναι ο Nόμος, ύψιστη αρετή η υπακοή και πειθαρχία στην εξουσία, που εγγυάται με τη βία την επιβολή του Nόμου. Tο άτομο οφείλει όχι απλώς να υποτάσσεται, αλλά και να εσωτερικεύει την υποταγή του, να αισθάνεται ενοχή για τις αποκλίνουσες εγωιστικές τάσεις του.

Tο ατομοκεντρικό μοντέλο είναι η συνειδητά πολεμική αντιστροφή του κολλεκτιβιστικού, σε όλα του τα σημεία. Aυταξία είναι μόνο το άτομο, ανώτατη αυθεντία η λογική, η κρίση, οι επιλογές του ατόμου, άρα και οι συμβάσεις που συνάπτει το άτομο για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του. Tην εξουσία την ορίζει το άτομο με την ψήφο του και οφείλει να έχει κριτική στάση απέναντί της, να θωρακίζει τον ατομοκεντρισμό του και να καυχάται γι’ αυτόν. O Zιάκας εύστοχα σημειώνει ότι αυθεντία τελικά, στην περίπτωση αυτή, σημαίνει να αποδέχεσαι «άκριτα» την ίδια την «κριτικότητα».

Aν και ειναι χονδροειδέστατα άκομψο, θα επικαλεσθώ έναν τίτλο κεφαλαίου από το βιβλίο μου «H απανθρωπία του δικαιώματος» («Δόμος» 1998). O τίτλος είναι: «Tα δικαιώματα του ατόμου, ένα επίτευγμα προ-πολιτικό». Eκφράζει το αφαιρετικό συμπέρασμα της δικής μου συγκριτικής σπουδής των ομοιοτήτων και διαφορών αρχαίας Eλλάδας και δυτικής Nεωτερικότητας. Σε αυτήν την οπτική, η κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ατόμου στη Nεωτερικότητα είναι μια πολύ σημαντική κατάκτηση του Eυρωπαίου ανθρώπου (μετά τον πρωτογονισμό που επέβαλαν στην Eυρώπη, κατά τους λεγόμενους «μέσους» αιώνες, οι καινούργιοι λαοί, όσοι μετά τον 4ο μ.X. αιώνα την εποίκισαν). Aλλά είναι επίτευγμα σαφώς αλλότριο του πολιτικού κατορθώματος, άσχετο με τη συγκρότηση «πόλεως» και «βίου πολιτικού», άσχετο με το «κοινόν άθλημα» της πολιτικής, την τιμή να μετέχεις ως «πολίτης» στην «κατ’ αλήθειαν» (κατά λόγον) πραγματοποίηση της ζωής.

H ευρωπαϊκή Nεωτερικότητα υπέταξε την αρχαιοελληνική αντίληψη της πολιτικής στις δικές της ατομοκεντρικές προτεραιότητες – βίος «κατά λόγον» σήμαινε τώρα: σύμφωνα με τις ικανότητες της ατομικής διάνοιας, όχι σύμφωνα με τους όρους αρμονίας των σχέσεων. Mε τη δυτική εκδοχή του λόγου ως ratio απέδωσαν στην αρχαία Eλλάδα τη γέννηση του ατομοκεντρικού μοντέλου.

Aγνόησαν ότι η αρχαιοελληνική κοινωνία γέννησε, πριν από κάθε τι άλλο, την κορυφαία στην ανθρώπινη ιστορία γλωσσική εκφραστική – μια γλώσσα που παραμένει διαχρονικά αστείρευτο κεφαλάρι τροφοδότησης κάθε άλλης σημαντικής. Πρώτη ανάγκη αυτής της κοινωνίας ήταν ένα όργανο σχέσεων κοινωνίας, όχι θεσμοί ατομοκεντρικής κατασφάλισης.

Oπως αγνόησαν και ότι άξονας συγκρότησης και λειτουργίας του αρχαιοελληνικού μοντέλου ήταν το ιερό, όχι η χρησιμότητα – ο Παρθενώνας και τα αγάλματα των θεών, όχι η διάνοια του ατόμου, οι επιλογές του ατόμου. Σίγουρα ο τύπος του Eλληνα (όπως διαγράφεται μέσα από κάθε έκφανση του αρχαιοελληνικού προτύπου) είναι ο μανικός εραστής της ετερότητας, ο άνθρωπος που ποθεί να ξεχωρίσει, να αναδειχθεί, να τιμηθεί. Aλλά αυτό να το κερδίσει μέσα στον δήμο και από τον δήμο, με την ενεργό μετοχή στη δυναμική των σχέσεων κοινωνίας – η ψυχή του ζητάει «τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών, τα δίκαια και ανεκτίμητα Eύγε, την Aγορά, το Θέατρο και τους Στεφάνους».

Aν είναι έκπληξη συγκλονιστική η γένεση της κριτικής σκέψης στην αρχαία Eλλάδα, δεν είναι επειδή αναδείχτηκε η ατομική νόηση υπέρτατο κριτήριο για την επαλήθευση της ύπαρξης (cogito ergo sum) – τέτοια ερείσματα αυτοβεβαίωσης ανήκουν σε στάδιο πρωτογονισμού. H κριτική σκέψη γεννήθηκε, όταν η κοινή εμπειρία συνέπεσε σε κριτήριο ορθότητας της κρίσης ελεύθερο από την υποκειμενική σχετικότητα. Kαι τέτοιο κριτήριο ήταν το μόνο «όντως υπαρκτό» από τα δεδομένα της εμπειρίας: ο «κοινός λόγος» που εξασφαλίζει την αρμονία των σχέσεων της συμπαντικής κοσμιότητας.

Tο αρχαιοελληνικό πρότυπο δεν έχει να κάνει ούτε με τον κολλεκτιβισμό ούτε με τον ατομοκεντρισμό. O πολίτης είναι στους αντίποδες και του υπήκοου και του ιδιώτη. Πρώτο στάδιο πρωτογονισμού ο κολλεκτιβισμός, όπου τα ορμέμφυτα φόβου και ανασφάλειας παρηγορούνται κάτω από τη σκέπη της διευρυμένης φαμίλιας. Δεύτερο στάδιο πρωτογονισμού ο ατομοκεντρισμός, όπου την παρηγοριά προσφέρει η παραίτηση από την ετερότητα, η θωράκιση με τα δικαιώματα του αδιαφοροποίητου ατόμου. Aλλης τάξεως η αρχαιοελληνική «πόλις» που διασώθηκε δημιουργικά προσαρμοσμένη στο πολιτικό κατόρθωμα της κοινότητας-ενορίας (πάντα με άξονα τον τρόπο του «όντως υπαρκτού») τόσο στο ψευδωνύμως λεγόμενο «Bυζάντιο» όσο και στους αιώνες της Tουρκοκρατίας.

H αλήθεια της πολιτικής είναι «Πέρα από το άτομο».

Από το Αντίφωνο αλιεύουμε τη θαυμάσια βιβλιοκριτική του Γιάννη Ιωαννίδη:

Θεόδωρου Ζιάκα

Πέρα από το Άτομο.

Το αίνιγμα τής ελληνικής ταυτότητας.
Γενική εισαγωγή.
[εκδόσεις Αρμός, 2004]

 

Όταν το 1989 γκρεμιζόταν το «τείχος τού Βερολίνου», πολλοί ήταν εκείνοι που πίστεψαν πως η λήξη τού «ψυχρού πολέμου» - τού πρώτου παγκόσμιου κλεφτοπολέμου κατά τον 20ό αιώνα - θα συνοδευόταν από μια αδιατάρακτη πλέον άνθιση τής ειρήνης, τής συνεργασίας και τών δημοκρατικών δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ποιός άραγε θα μπορούσε πλέον να παρενοχλήσει, σκέφτονταν, την ευόδωση τού παλιού σχεδίου μιάς πλανητικής εξάπλωσης τών ριζοσπαστικών ιδεών τού ουμανιστικού Ανθρωπισμού, που ξεκίνησε στη Δύση με το Διαφωτισμό και εδραιώθηκε με τη Γαλλική επανάσταση; Η γρια-Κίνα άρχιζε να δίνει γην και ύδωρ στο νεωτερικό πολιτισμό αποδεχόμενη το «οικονομικό» σκέλος τών φιλελεύθερων ιδεών - προϋπόθεση, κατά τούς μοντέρνους ανθρωπιστές, ενός παραπέρα «βαθαίματος τής Δημοκρατίας» στη χώρα τού αιώνιου κολεκτιβισμού. Όσο για το «παλαιστινιακό», αυτό τούς φαινόταν σαν ένα τοπικό πρόβλημα που σίγουρα θα έβρισκε τη λύση του με την πρόοδο τού νεωτερικού πολιτισμού σε παγκόσμια κλίμακα.

Διάψευση και νέα πόλωση

Οι ελπίδες όλων αυτών διαψεύστηκαν πάραυτα. Μόλις δυό χρόνια αργότερα, το 1991, με πρόσχημα την αποκατάσταση τής δημοκρατικής νομιμότητας στον Κόλπο, η παγκόσμια ατμομηχανή τής νεωτερικότητας, οι ΗΠΑ, υπό ρεπουμπλικανική κυβέρνηση, ξεκινούν τον πρώτο πόλεμο κατά τού Ιράκ συμπαρασύροντας όλες τις δυτικές κυβερνήσεις και τις σύμμαχές τους δυνάμεις. Το ίδιο εγχείρημα επαναλαμβάνουν λίγο αργότερα, υπό δημοκρατική κυβέρνηση αυτή τη φορά, στη Γιουγκοσλαβία. Κι ενώ το παλαιστινιακό, αντί να επιλύεται, φαίνεται να οξύνεται όλο και περισσότερο, έρχεται το χτύπημα τών Δίδυμων Πύργων τής Νέας Υόρκης στις 11 Σεπτεμβρίου τού 2001 από ισλαμιστές νεοασασίνους για να δώσει το έναυσμα για μια νέα επέμβαση στο Ιράκ, και πάλι υπό το πρόσχημα τής αποκατάστασης τής Δημοκρατίας και τών ανθρωπιστικών αρχών τού νεωτερικού πολιτισμού. Μόνο που τώρα, οι δόσεις τής ιδεολογικής προπαγάνδας και τών βομβών είναι ενισχυμένες εις τη νιοστή καθώς ο πολιτισμός αυτός θεωρεί πλέον πως αντιμετωπίζει και πάλι σε παγκόσμια κλίμακα την απειλή μιάς συντονισμένης έξωθεν «βαρβαρότητας». Το «κολεκτιβιστικό Τέρας», που φάνηκε να πέφτει καταγής με την κατάρρευση τού σοβιετικού μπλοκ, ξανασηκώνεται λοιπόν όρθιο, αυτή τη φορά με ισλαμιστικό μανδύα. Ο δεύτερος παγκόσμιος κλεφτοπόλεμος έχει αρχίσει.

Όπως συμβαίνει στις κάθε λογής συρράξεις, όλος ο κόσμος καλείται στανικώς, ή και σπεύδει αυθορμήτως, να «πάρει θέση» υπέρ τού ενός στρατοπέδου και κατά τού άλλου. Κι όπως επίσης συμβαίνει στις κάθε λογής συρράξεις, η αμοιβαία τύφλωση κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στις σκέψεις και τις συνειδήσεις τών ανθρώπων - άμεσα εμπλεκομένων ή προς το παρόν απλών θεατών -, αποπέμποντας όχι μόνο το νηφάλιο αναστοχασμό αλλά ακόμα και αυτή την κριτική και αυτοκριτική σκέψη που υποτίθεται οτι αποτελεί χαρακτηριστικό σημάδι και κλέος τού νεωτερικού ανθρώπου.

Έτσι, για παράδειγμα, ορισμένοι, εστιάζοντας στις φονταμενταλιστικές πεποιθήσεις τού προέδρου Μπους, σπεύδουν να καταλογίσουν την επέμβαση στο Ιράκ σε μια παράξενη αναζωπύρωση τού προτεσταντικού φονταμενταλισμού, κατά κάποιον τρόπο ευθέως ανάλογη τής αναζωπύρωσης τού ισλαμικού φονταμενταλισμού στο αντίπαλό του στρατόπεδο. Λησμονούν όμως οτι τέτοιου είδους πεποιθήσεις δεν χαρακτηρίζουν τον κύριο Μπλερ ή άλλους πρόθυμους συμμάχους τών ΗΠΑ, αλλά και τόσο οτι η επέμβαση αυτή στηρίχθηκε σε αμιγώς νεωτερικού τύπου προσχήματα (δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα) όσο και οτι η επέκταση τού νεωτερικού πολιτισμού στην ίδια τη Δύση δεν εδραιώθηκε ούτε αναίμακτα ούτε χωρίς βίαιες επεμβάσεις κάθε λογής.

Από την άλλη, οι όποιοι υποστηρικτές τών δικαίων τού ισλαμικού φονταμενταλισμού, εκείνοι που βλέπουν σε αυτόν μια μετεξέλιξη τού αντι-ιμπεριαλιστικού αγώνα τών καταπιεζομένων λαών που η νεωτερικότητα «ξέχασε» ν' αφομοιώσει καταδικάζοντάς τους στην πείνα και την ανέχεια, φαίνεται να ξεχνούν πως, για παράδειγμα, ο αδιάκριτος σφαγιασμός «δικαίων και αδίκων» στον οποίον επιδίδονται οι ισλαμιστές «καμικάζι» αποτελεί ένα μάλλον νεωτερικό παρά προνεωτερικό φρούτο, που δεν χαρακτήριζε ούτε αυτούς τους Ασασίνους, ούτε τους Ιάπωνες καμικάζι, ούτε ακόμη τούς τρομερούς «ναρόντνικους» δυναμιτιστές κατά τις παραμονές τού 1917, και ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να δικαιώνεται με κανένα επιχείρημα.

.. Από το μηδέν

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο Θεόδωρος Ζιάκας είναι από τούς λίγους εκείνους που εξακολουθούν να υπερασπίζονται το νηφάλιο κριτικό στοχασμό τών γεγονότων. Και κάτι περισσότερο: αντίθετα από μια τρέχουσα συνήθεια, κατά την οποία ο νηφάλιος στοχασμός ισοδυναμεί με απουσία θέσης, ο Ζιάκας παίρνει θέση. Είναι όμως τέτοιας έκτασης και χρονικού βάθους η εξάπλωση τής τύφλωσης και η λατρεία τής συνθηματολογίας, που για να μάς εξηγήσει τη θέση του οφείλει να ξεκινήσει από το . μηδέν.

Για όσους έχουν παρακολουθήσει την έως τώρα συγγραφική πορεία του από το Έθνος και Παράδοση έως το Η έκλειψη τού υποκειμένου , τής αρθρογραφίας του συμπεριλαμβανομένης, η θέση τού Ζιάκα είναι εκπληκτικά απλή. Τα πολιτικά προβλήματα που παρακολουθούμε, και στα οποία καλούμαστε να απαντήσουμε, δεν είναι διαχειριστικά προβλήματα αλλά ουσιαστικά προβλήματα πολιτισμού. Είναι, συγκεκριμένα, δομικά προβλήματα τού νεωτερικού πολιτισμού. Συνδέονται μάλιστα άμεσα με το γεγονός οτι τα διάφορα κινήματα υπέρβασης τού κυρίαρχου σήμερα πολιτισμού, τού νεωτερικού πολιτισμού, απέτυχαν ριζικά  κι αυτό, επειδή, παρά τις όποιες διακηρύξεις τους, τα προτάγματά τους αποτελούσαν ουσιαστικά υποσύνολα προτάγματα τού νεωτερικού προτάγματος και συνεπώς δεν ήταν δυνατόν να τον υπερβούν. Έτσι, ο θρίαμβος τού νεωτερικού πολιτισμού τον οδήγησε στη «μεταμοντέρνα» φάση τής μηδενιστικής αποσύνθεσής του, την οποία ψηλαφούμε ήδη από τη δεκαετία τού 1960 και βιώνουμε πλέον όλο και εντονότερα εδώ και μερικά χρόνια. Υπάρχει παρ' όλα αυτά ένα πρόταγμα πολιτισμού, με πιστοποιητικά μιάς ορισμένης ιστορικής του πραγμάτωσης επιπλέον, στο οποίο μπορούμε να ανιχνεύσουμε τα βασικά κλειδιά μιάς υπέρβασης τού νεωτερικού πολιτισμού. Πρόκειται για το χριστιανικό προσωποκεντρικό πρότυπο, το οποίο επεξεργάστηκαν οι Έλληνες Πατέρες τής ορθόδοξης Εκκλησίας και το οποίο συνδέεται πολιτειακά με την παράδοση τού ελληνικού κοινοτισμού.

Γνωρίζοντας ότι, στη σημερινή εποχή, βασικά εννοιολογικά εργαλεία του όπως το «έθνος», η «παράδοση» και η «ορθοδοξία» δεν είναι ούτε δημοφιλή αλλά, κυρίως, ούτε κατανοητά, ο Ζιάκας - ένας από τούς όλο και πιο σπάνιους σήμερα στοχαστές που δεν πληρώνεται για να στοχάζεται - αφιέρωσε χρόνο, μελέτη, έρευνα και κόπο πολύ ώστε να τα εξηγήσει με τρόπο ικανοποιητικό για τις απαιτήσεις τού σύγχρονου κριτικού-αναλυτικού νοός.

Στο Έθνος και Παράδοση προσδιόρισε το έθνος ως «δομή παραδόσεων». Προσδιόρισε τις παραδόσεις ως το σύνολο εκείνων τών διεργασιών θέσμισης κοινωνικών σημασιών, δια τών οποίων η ανθρωπότητα εκπολιτίζει τον εαυτό της μετασχηματίζοντας τον άνθρωπο από ύπαρξη σε υποκείμενο. Υπογράμμισε το ρόλο τής «ιδανικής προτύπωσης» σε αυτές τις υποκειμενοποιητικές διαδικασίες: ο παιδαγωγικός μετασχηματισμός τού ανθρώπου από ύπαρξη σε υποκείμενο πραγματοποιείται μέσω τής θέσμισης προτύπων. Διέκρινε, στο εσωτερικό κάθε έθνους, τις παραδόσεις σε «ηγετικές» (εκείνες που κρατούν στα χέρια τους την Παιδεία), «κεντρικές» (εκείνες που διαθέτουν την ευρύτερη λαϊκή αποδοχή) και «περιφερειακές». Προσδιόρισε τις διαφορετικές εθνικές ταυτότητες με βάση τις προηγούμενες διακρίσεις και επιπλέον διέκρινε την «ελληνική άποψη» από τις δυναμοκεντρικές προτυπώσεις, στις οποίες συγκαταλέγεται κατ' εξοχήν και ο νεωτερικός ατομοκεντρικός πολιτισμός. Τοποθέτησε τις επιμέρους εθνικές ταυτότητες μέσα στα ευρύτερα συναφή προς αυτές οικουμενικά πλαίσια και τέλος, σε συνάρτηση με όλα αυτά, μάς μετέφερε την άποψή του για την «ελληνική άποψη» και τις αλλοτριώσεις που υπέστη κατά την προέλαση τού νεωτερικού προτύπου, καταθέτοντας ταυτόχρονα τη θέση ότι «η Ορθοδοξία είναι η ελληνική Οικουμένη», η οποία χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι «είναι ηγεμονία κυρίως πνευματική [και] δεν έχει εξουσιαστικό περιεχόμενο».

Λίγο αργότερα, στην Έκλειψη τού υποκειμένου, εστίασε την προσοχή μας αφ' ενός στην προϊούσα κρίση τού νεωτερικού πολιτισμού, την οποία εντόπισε στο γεγονός ότι, στα πλαίσιά του, το υποκείμενο τείνει να επισκιασθεί από τις συστηματοποιές δομές και έτσι να εκλείψει  και αφ' ετέρου, σε μια αναλυτική καταγραφή τών βασικών δεδομένων ανα-αποκάλυψης τού υποκειμένου, την οποία παρέχει το ορθόδοξο χριστιανικό προσωποκεντρικό πρόταγμα.

Τι είναι πολιτισμός;

Τώρα, στο Πέρα από το Άτομο, ο Ζιάκας επιχειρεί μια ανασύνθεση τών προηγούμενων εργασιών του επαναλαμβάνοντας την κεντρική θέση του αλλά αυτή τη φορά μέσα από ένα πολύ ευρύτερο συνθετικό διάβημα. Και μάς ξεκινά πράγματι, όπως προείπαμε, από το μηδέν, δηλαδή χωρίς κανένα αυτονόητο, αφού έχει πλέον διαπιστώσει πως οι όποιες μελέτες ή διαμάχες γύρω από τούς πολιτισμούς γίνονται χωρίς ποτέ να έχει οριστεί τι εστί πολιτισμός και σε τι ακριβώς μπορεί να συνίσταται μια πολιτισμική (και κατ' επέκταση εθνική) ταυτότητα μέσα στο ποτάμι τών πολυποίκιλων ιστορικών μεταλλάξεων.

Για να διακρίνουμε όμως την ταυτότητα ενός πολιτισμού, οφείλουμε να γνωρίζουμε τι συνιστά πολιτισμό, δηλαδή ποιά είναι η ιδρυτική πράξη κάθε πολιτισμού εν γένει. Κι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο «ακαδημαϊκό» ερώτημα. Είναι ένα δραματικά πρακτικό ερώτημα, διότι αφορά στη συγκρότηση μιάς κοινής παραδοχής και άρα μιάς βάσης για συνενόηση και διάλογο μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών, δηλαδή μιάς συμφιλίωσης τών λαών.

Φυσικά κάθε πολιτισμός ισχυρίζεται ότι, συγκροτούμενος, προσδιορίζει και μια τέτοια παραδοχή, την οποία μάλιστα θεωρεί υψηλότερου επιπέδου από τις προηγούμενες και την προτείνει έτσι σαν οικουμενική. Το θέμα όμως είναι κατά πόσον η παραδοχή αυτή είναι μυθολογικής φύσεως ή όχι. Ο νεωτερικός πολιτισμός για παράδειγμα θεμελιώθηκε στην ιδέα τής «αέναης προόδου», μιάς «αμετάκλητης ανάπτυξης τών παραγωγικών δυνάμεων», σε συνδυασμό με μια εξίσου αμετάκλητη κατοχύρωση τής «εξατομίκευσης». Αν όμως παρακολουθήσουμε τούς πλέον οξυδερκείς ανατόμους τής νεωτερικότητας, θα δούμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Αναιρώντας την παραμυθία περί «αόρατου χεριού» και διαπιστώνοντας την τραγική ελλειπτικότητα ακόμα και τής ίδιας τής εξατομίκευσης στη νεωτερική αστική κοινωνία, ο Χέγκελ προσδιόρισε ως ιδρυτική πράξη κάθε πολιτισμού όχι την αέναη πρόοδο αλλά μια έως θανάτου μάχη μεταξύ Κυρίου και Δούλου. Ο Μαρξ, στα ίδια ίχνη πατώντας, έθεσε ως ιδρυτική πράξη κάθε πολιτισμού - άρα και τού νεωτερικού -την έως θανάτου πάλη μεταξύ τών κυρίαρχων και τών υπόδουλων Τάξεων. Ο Νίτσε, στην εποχή τού ανερχόμενου ευρωπαϊκού μηδενισμού, διαπίστωσε πως κάθε πρόοδος στηρίζεται σε ανθρώπινες θυσίες με την πιο κυριολεκτικά ανατριχιαστική έννοια τού όρου. Ο Φρόυντ τέλος, μίλησε για την ιδρυτική «πατροκτονία». Κοντολογίς, όλοι τους εντόπισαν ως ιδρυτική πράξη πολιτισμού μια πράξη βίας. Αλλά και όλοι τους υπαναχώρησαν ενώπιον αυτού τού εκτυφλωτικού γεγονότος και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ξαναμυθοποίησαν και επανιεροποίησαν τη βία. Η «αέναη πρόοδος» και η «εξατομίκευση» έχουν λοιπόν κι αυτές τούς μύθους τους, με τούς οποίους αποκρύβουν την αλήθεια πάνω στην ίδρυση τής νεωτερικότητας.

Σύνθεση θυσιαστικής ανθρωπολογίας, τριλεκτικής μεθόδου και προσωποκεντρικής οντολογίας

Ο Ζιάκας δεν είναι διατεθειμένος να υπαναχωρήσει. Την απάντησή του στο ερώτημα «τι είναι αυτό που συγκροτεί πολιτισμό;» τη θεμελιώνει, στηριγμένος γερά πάνω στις προηγούμενες μελέτες του, σε μια πρωτότυπη σύνθεση τριών πηγών. Τη θυσιαστική θεωρία τού Ρενέ Ζιράρ, την τριλεκτική μέθοδο τού Άσγκερ Γιόρν και την προσωποκεντρική οντολογία των Ελλήνων Πατέρων τής χριστιανικής Εκκλησίας.

Από τον Ζιράρ συγκρατεί, και μάς αναπτύσσει, κυρίως τη θέση οτι κάθε πολιτισμός θεμελιώνεται πάνω στη θυσία και στο φαινόμενο τής αποπομπής («αποδιοπομπαίοι τράγοι»), και τη θέση για την τριγωνική φύση τής επιθυμίας (επιθυμία-αντικείμενο-πρότυπο). Έτσι, συνδέοντας τον Ζιράρ με τον Γιόρν, διακρίνει τούς πολιτισμούς κατ' αρχήν με βάση τον τρόπο τριλεκτικής διαχείρισης τής θυσίας-αποπομπής και τής επιθυμίας: (α) Σύνθεση αντικειμένου-προτύπου με αποπομπή τής επιθυμίας (κολεκτιβιστικοί πολιτισμοί της Ανατολής)  (β) Σύνθεση επιθυμίας-αντικειμένου με αποπομπή τού προτύπου (νεωτερικός ατομοκεντρικός πολιτισμός)  Και (γ) σύνθεση επιθυμίας-προτύπου με αποπομπή τού αντικειμένου (αρχαιοελληνικός και χριστιανικός προσωποκεντρικός ελληνικός πολιτισμός).

Από τον Γιόρν συγκρατεί αφ' ενός, όπως είδαμε, την τριλεκτική μέθοδο, σύμφωνα με την οποία κάθε κατάσταση δεν προσδιορίζεται από τη διαλεκτική αντίθεση μεταξύ δύο πλευρών αλλά από την ένταση μεταξύ τριών πλευρών, όπου οι δύο έρχονται σε αμοιβαία «συμπαιγνία» αποπέμποντας την τρίτη. Αφ' ετέρου, συγκρατεί την ιδέα τής τριλεκτικής συγκρότησης τού ευρωπαϊκού πολιτισμού, την οποία ο Δανός στοχαστής διατύπωσε το 1964 (στο Αγριότητα, Βαρβαρότητα και Πολιτισμός, στα ελληνικά εκδόσεις «Αλήστου Μνήμης», 2003) και σύμφωνα με την οποία οφείλουμε να διακρίνουμε σε αυτόν μια λατινική-κολεκτιβιστική πλευρά, μία νορδική-ατομοκεντρική (συνεισφορά τών Βόρειων λαών τής Μεγάλης Μετανάστευσης) και μια ελληνοβυζαντινή-προσωποκεντρική πλευρά, η οποία αναφέρεται στην καθ' ημάς Ανατολή. Έτσι, στον εδώ και δύο αιώνες κυρίαρχο πολιτισμό, σ' αυτό που κάπως θολά συνηθίζουμε ν' αποκαλούμε δυτικό πολιτισμό ή Δύση, ο Ζιάκας βλέπει μία σαφή «συμπαιγνία» μεταξύ τής λατινικής-κολεκτιβιστικής πλευρά και τής νορδικής-ατομοκεντρικής με ηγετική τη δεύτερη, στηριγμένη στην αποπομπή τής χριστιανικής-προσωποκεντρικής πλευράς τής καθ' ημάς Ανατολής. Άκρως ενδιαφέρουσες εδώ, σε σχέση με τα σημερινά παγκόσμια δράματα, είναι οι παρατηρήσεις τού Ζιάκα για τις εντάσεις μεταξύ Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης, καθώς και η επισήμανση οτι το Ισλάμ ανήκει στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και ειδικά σαν μια κολεκτιβιστική συνιστώσα του.

Τέλος, από τούς Έλληνες Πατέρες ο Ζιάκας συγκρατεί σ' αυτή τη «Γενική Εισαγωγή» του κυρίως την ανθρωπολογική κλίμακα, κατά την οποία οι άνθρωποι διακρίνονται σε «δούλους», «μισθωτούς» και «φίλους» τού Θεού. Οι πρώτοι, μάς εξηγεί, αφορούν τα κολεκτιβιστικά πολιτισμικά πρότυπα, όπου προέχει η υπακοή και η συμμόρφωση. Οι δεύτεροι τα ατομοκεντρικά, όπου προέχει η ισότιμη ανταλλαγή με όρους αμοιβαίου ωφελιμισμού. Οι τρίτοι αφορούν στο προσωποκεντρικό πρότυπο, όπου προέχει η αυθυπερβατική αγάπη.

Βεβαίως, κανείς πολιτισμός δεν είναι αμιγής. Σε κάθε πολιτισμό μπορούμε να διακρίνουμε κολεκτιβιστικές, ατομοκεντρικές και προσωποκεντρικές παραμέτρους. Το καίριο όμως σημείο, εκείνο που δίνει σε κάθε πολιτισμό την ιδιαίτερη ταυτότητά του, είναι το ποιά από τις τρείς αποτελεί την ηγετική παράδοσή του και συνεπώς το ηγετικό πρότυπο τής Παιδείας του ως σύνολο διεργασιών διαμόρφωσης υποκειμένων. Έτσι, σε ό,τι αφορά τον κυρίαρχο νεωτερικό πολιτισμό ο Ζιάκας δικαίως συμπεραίνει ότι πρόκειται για συμπαιγνία «δούλων»-«μισθωτών», δηλαδή λατινικού κολεκτιβισμού και νορδικού ατομοκεντρισμού με ηγετική παράδοση και πρότυπο το νεωτερικό Άτομο. Το Πρόσωπο λοιπόν, ηγετικό πρότυπο τού ελληνοβυζαντινού πολιτισμού, είναι εκείνο που σήμερα αποπέμπεται μαζί του.

 

Υπάρχει διέξοδος;

Ανατέμνοντας τη σημερινή κατάσταση τού νεωτερικού πολιτισμού, με πλήθος επιχειρημάτων (όπως είναι η αύξουσα κυριαρχία τού ατομικισμού, υποκειμενισμού, τού σχετικισμού και τού εν γένει αποδομητικού πνεύματος) ο Ζιάκας αποφαίνεται ότι έχει ήδη διέλθει το κατώφλι τής «μεταμοντέρνας» μηδενιστικής αποσύνθεσής του. Δεν πρόκειται βεβαίως για μια αληθινά μετανεωτερική κατάσταση, εφόσον δεν προήλθε από μια τομή αλλά από την ίδια την εσωτερική εξέλιξη τής νεωτερικής κατάστασης. Έτσι, η παρούσα κατάσταση δεν μάς αφήνει να σκεφτούμε ως πιθανές παρά δύο εκδοχές για το μέλλον, η μια ανεπιθύμητη και η άλλη επιθυμητή.

Η ανεπιθύμητη έκβαση τών σημερινών πραγμάτων συνδέεται, κατά τον Ζιάκα, με το μοναδικό σταθερό σημείο αναφοράς που εξακολουθεί να συνέχει τον αποδιοργανωνόμενο νεωτερικό πολιτισμό. Δεν είναι άλλο από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό και τη συναφή με αυτόν λατρεία τής συστημικής-αλγοριθμικής σκέψης, που χαρακτήρισε άλλωστε όλη την εξέλιξη τής νεωτερικότητας. Και είναι ανεπιθύμητη αυτή η έκβαση διότι, αφ' ενός μεν η προώθησή της στηρίζεται αναγκαστικά στην παντοκρατορία τού Συστήματος και συνεπώς την έκλειψη τού υποκειμένου, δηλαδή στην επικράτηση ενός νέου «Μεσαίωνα», όχι πλέον «θεοκρατικού» αλλά «μηχανοκρατικού», και αφ' ετέρου, διότι αυτή ακριβώς η εξέλιξη θα σημαδέψει τη μετατροπή τού ανθρώπου σε βιορομπότ, οδηγώντας στα άκρα την ήδη επιτυχημένη από τη νεωτερικότητα μετατροπή του σε χρονο-ανταλλακτικό.

  Η άλλη έκβαση, η επιθυμητή, συνδέεται κατά τον Ζιάκα με μια «επιστροφή» τού αποπεμφθέντος από τη νεωτερικότητα προσωποκεντρικού προτύπου, όπως το επεξεργάστηκαν οι Έλληνες Πατέρες στην εποχή τους και οφείλουμε να επεξεργαστούμε περισσότερο σήμερα, αποβάλλοντας τις αλλοτριώσεις που υπέστη το χριστιανικό μήνυμα τόσο από τη λατινική-κολεκτιβιστική και από τη νορδική-ατομοκεντρική κυριαρχία, όσο και από την ίδια την καθ' ημάς Ανατολή στην αγωνία της να συμμετάσχει στο νεωτερικό πολιτισμό - θέμα καίριο, με το οποίο φαίνεται οτι ο Ζιάκας θα καταπιαστεί διεξοδικά στο δεύτερο μέρος τού Πέρα από το Άτομο, το οποίο μάς έχει ήδη υποσχεθεί.

Τι θα μπορούσε όμως, αναρωτιέται εύλογα ο αναγνώστης, να ευνοήσει αυτήν εδώ την «επιστροφή» στις παρούσες, άκρως σκοτεινές κι επικίνδυνες συνθήκες; Η απάντηση τού Ζιάκα είναι σαφής. Η πορεία τού δυτικού πολιτισμού από τον κολεκτιβισμό προς το νεωτερικό ατομοκεντρισμό και τη σημερινή μηδενιστική αποσύνθεση είναι από πάρα πολλές πλευρές ανάλογη τής πορείας τού ελληνικού πολιτισμού από την βαθύτερη αρχαιότητα έως και τούς ελληνιστικούς χρόνους. Ωστόσο, ο ελληνικός πολιτισμός κατόρθωσε τότε να κάνει το επόμενο βήμα. Δεξιώθηκε το προσωποκεντρικό μήνυμα τού Χριστού και μάλιστα παρήγε έναν οικουμενικής εμβέλειας πολιτισμό επ' αυτού. Έχει λοιπόν στη διάθεσή του τα βασικά «κλειδιά» για μια οικουμενικής εμβέλειας απάντηση στη σημερινή αγωνία τού θνήσκοντος νεωτερικού πολιτισμού. Κι έτσι, για άλλη μια φορά στην ιστορία του, ο ελληνικός πολιτισμός καλείται σήμερα «να δώσει τα φώτα του» στον κόσμο. Θ' ανταποκριθεί άραγε στην πρόκληση τών καιρών;

Στο Πέρα από το Άτομο θα πρέπει λοιπόν να δούμε κάτι περισσότερο από ένα βιβλίο. Θα πρέπει να δούμε ένα «σημείο» που μάς δείχνει ότι είναι υπαρκτή η δυνατότητα τής ανταπόκρισης τού ελληνικού πολιτισμού στην πρόκληση τών καιρών. Σαν βιβλίο πάντως οφείλουμε να το μελετήσουμε, χωρίς να φεισθούμε τών κόπων που απαιτεί, και από την πλευρά τού αναγνώστη, ένα τόσο διευρυμένο συνθετικό εγχείρημα.

Το Αυτοείδωλον Εγενόμην... (εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2005) αποτελεί την οργανική συνέχεια του Πέρα από το άτομο. 


ΣΗΜ.: ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟ ΔΑΝΕΙΖΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ "ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ".

Ας τους δώσουμε ένα μάθημα

Ας τους δώσουμε ένα μάθημα

Ο Παράδεισος που προσδοκούμε ως Χριστιανοί | ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ

Ο Παράδεισος που προσδοκούμε ως Χριστιανοί |

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Η Γιόγκα και ο Διαλογισμός στο φως της Ορθόδοξης Θεολογίας

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Η Γιόγκα και ο Διαλογισμός στο φως της Ορθόδοξης Θεολογίας

Θρησκευτικά ... αλλιώς!!!: Ο Όσιος Ποιμήν και το μαξιλάρι

Το Μανιφέστο των Συλλόγων Διδασκόντων των Σχολείων!

Συνηθισμένα Λάθη στη Χρήση της Ελληνικής Γλώσσας

Συνηθισμένα Λάθη στη Χρήση της Ελληνικής Γλώσσας

Θεία Κοινωνία χωρίς...νηστεία;

Τρίτη, 02 Ιούλιος 2013 14:32 imverias.blogspot.gr

Μέσα στην Αγία Γραφή ακούγεται η πρόσκληση «υιέ μου δος μοι σην καρδίαν». Την καρδιά του ανθρώπου ζητά ο Θεός, για να ζει και να αναπνέει με το θέλημά Του.

Μέσα ακόμη όμως και στον χώρο των λεγομένων πιστών δεν  κυριαρχεί, δυστυχώς, το θέλημα του Θεού, αλλά το ίδιον θέλημα. Εδώ τα πράγματα γίνονται τραγικά, διότι ενώ γνωρίζουν το λόγο του Θεού, όμως τον διαμορφώνουν σύμφωνα με τα μέτρα τους.


Πνευματικοί «γέροντες» κόβουν και ράβουν όπως βολεύει στην άνεση και την ευκολία των τέκνων τους, μόνο και μόνο για να μη τους χάσουν και να ονομάζονται οι ίδιοι καλοί και άγιοι και όχι για να καθοδηγούν αυτούς που τους εμπιστεύτηκε ο Θεός προς την σωτηρία τους. Νομοθετούν δικές τους γνώμες και παραθέτουν παραδόσεις που έλαβαν χωρίς να ελέγξουν αν είναι η Παράδοση της Εκκλησίας, άσχετα αν είναι κάτι το παλαιικό. Κάθε παλαιικό δεν είναι και παράδοση του Ευαγγελίου. Το θέλημα του Θεού αντικαθίσταται με ένα «έτερον ευαγγέλιον» και γίνεται ένας σκοτεινός ανελεύθερος γεροντισμός με παραδόσεις ανίερες και εντάλματα ανθρώπων χάριν επιβολής εξουσίας πνευματικής και αιχμαλωσίας ψυχών.

Έτσι π.χ. για το θέμα της Θείας Κοινωνίας δεν επικρατεί το θέλημα του Θεού, αλλά η παράδοση των ανθρώπων. Φορτώνουν τους χριστιανούς με δυσβάστακτα βάρη και «παραδόσεις» και αυτό γίνεται έμμεσα η αιτία να απομακρύνονται από την Θεία Κοινωνία. Επιβάλλουν δηλαδή νηστείες του λαδιού και του αλάδωτου με έντονο τον καταναγκασμό και τον φόβο.

Ορίζουν χρόνους και διαστήματα προσέλευσης στο Μυστήριο, αγνοώντας το λόγο του Χριστού και την Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας περί συνεχούς Θείας Κοινωνίας. Απαιτούν την νηστεία ως απαραίτητο γεγονός πριν από την μετοχή τους στο Μυστήριο, πράγμα που δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο αλλά από την άλλην μεριά... παραδεδομένο. Όλα εστιάζονται στο τι θα φάγουν και τι θα πιουν και πότε και μέχρι ποια ώρα, και αφήνουν την κύρια καλλιέργεια της πνευματικής προετοιμασίας που συγκεκριμενοποιείται στην πρόσκληση: «μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε».

Πολλοί χριστιανοί λοιπόν απέχουν της Θείας Κοινωνίας, διότι δεν νήστεψαν παρ’ όλον που ο πόθος τους είναι ασυγκράτητος και η μετάνοια ενεργή και ζώσα…αντιθέτως πολλοί θρησκευόμενοι έρχονται και κοινωνούν επειδή νήστεψαν με ένα άγριο κυνηγητό αποχής του φαγητού, ικανοποιημένοι με το έργο τους αυτό, διότι ζει μέσα τους φαρισαϊκά ένας εσωτερικός αυτοηδονισμός του δήθεν αγίου και αξίου.

Για να προσέλθουμε λοιπόν στο Μέγα Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, έχοντας βεβαίως πάρει και την ευλογία του πνευματικού μας πατέρα ο οποίος βλέποντας την μετάνοιά μας, αναγνωρίζοντας την διάθεσή μας να μεταμορφωθούμε σε καινούς ανθρώπους μας προτρέπει μετά φόβου πίστεως και αγάπης να προσέλθουμε στο Μέγα Μυστήριο.

Για να μην παρεξηγηθούμε λοιπόν, ο κάθε χριστιανός θα πρέπει να προετοιμάζεται ορθά για να λάβει τον ίδιο τον Κύριο μέσα του.

Όμως όσον αναφορά την αποχή από τις τροφές (νηστεία), πουθενά η Εκκλησία δεν έχει βάλει κάποιον τέτοιον κανόνα, αλλά η Εκκλησία λέγει: ο Χριστιανός θα πρέπει να νηστεύει την Τετάρτη και την Παρασκευή, την Σαρακοστή Χριστουγέννων και Πάσχα, Δεκαπενταύγουστο κ.τ.λ. Η Εκκλησία λοιπόν έχει συγκεκριμένες ημέρες μέσα στο έτος και προτρέπει τους πιστούς να νηστέψουν.

ΠΟΥΘΕΝΑ η Εκκλησία δεν έχει πει ότι είναι κανόνας να νηστέψεις για να κοινωνήσεις. Νηστεύεις όλες τις καθορισμένες νηστείες της Εκκλησίας μας; Εάν ναι τότε δεν θα έπρεπε να σε απασχολεί άλλο αυτό το θέμα.

Όμως εάν ο πνευματικός σου πατέρας κρίνει ότι για την δική σου καλύτερη προετοιμασία καλό θα ήταν να νηστέψεις π.χ. μία ημέρα, θα το κάνεις για την υπακοή στον πνευματικό σου και όχι διότι είναι κανόνας της Εκκλησίας μας.

Εάν δεν ίσχυε το παραπάνω τότε είναι παράλογο η Εκκλησία να θεσπίσει συγκεκριμένες νηστίσιμες ημέρες του έτους, αλλά θα έλεγε να νηστεύουμε 1,2,3 ημέρες πριν κοινωνήσουμε. Επίσης τα μικρά παιδιάκια θα έπρεπε να νηστεύουν και αυτά, να κάνουν αλάδωτο!!! Νηστεία λοιπόν και Θεία Κοινωνία δεν συνδέονται άμεσα, ίσως έμμεσα υπό το πρίσμα του ασκητικού φρονήματος που θα πρέπει να έχουμε όλοι.

Το παράλογο είναι ότι πολλές φορές επιμένουμε τόσο πολύ στην προετοιμασία μας πριν την Θεία Μετάληψη και όταν πλέον κοινωνήσουμε χαλαρώνουμε. Δηλαδή από την μία μεριά όταν δεν έχουμε τον Χριστό μέσα μας, απέχουμε από τροφές, εγκρατευόμαστε κ.λ.π. (και καλά κάνουμε), όμως όταν έχουμε μέσα μας τον Χριστό όταν έχουμε κοινωνήσει το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας το ασκητικό αυτό φρόνημα εξαφανίζεται, λες και δεν χρειάζεται πλέον μιας και ο σκοπός επιτεύχθηκε, κοινωνήσαμε!

Όμως πως είναι δυνατόν ενώ δεν έχω τον Χριστό μέσα μου να ασκούμε και όταν τον πάρω μέσα μου πλέον να γίνομαι απρόσεκτος όσον αναφορά πνευματικά θέματα; Όταν δηλαδή, πριν κοινωνήσω μου «απαγορευόταν» να κάνω κάποια πράγματα, τώρα που κοινώνησα, τώρα που έγινα και εγώ χριστός να μην μου απαγορεύονται;

Άρα διαπιστώνουμε ότι το σκεπτικό πολλών αν όχι όλων των χριστιανών είναι λάθος. Δεν σημαίνει ότι αφού κοινώνησα μπορώ χωρίς καμία αναστολή να κάνω το οτιδήποτε, αντιθέτως αφού έχω κοινωνήσει θα πρέπει ακόμα περισσότερο να είμαι προσεκτικός, σε πνευματική εγρήγορση ώστε όντως η Θεία Κοινωνία να ενεργήσει μέσα μου και να με μεταμορφώσει, να με βοηθήσει να ξεπεράσω αδυναμίες και να γίνει όντως το εφόδιο αυτό το οποίο θα με οδηγήσει στην Αιώνια Ζωή.

Αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

Μονοπάτια που διασταυρώνονται: Θρησκεία και Εκκλησία

Τρίτη, 20 Μαρτίου 2012

Θρησκεία και Εκκλησία

        Ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία αλλά Εκκλησία. Κέντρο της χριστιανικής πίστης είναι η ιστορία και όχι η φύση. Η θρησκεία είναι φυσιοκρατική και κοσμολογική. Η Εκκλησία είναι ιστοριοκρατική και εσχατολογική. Έργο της Εκκλησίας είναι η πραγμάτωση της βασιλείας του Θεού. Η ύπαρξης της είναι μιά διαρκής ιστορική ένταση ανάμεσα στις δύο Παρουσίες του Χριστού: στην Πρώτη (Ενσάρκωση-Ανάσταση) και στη Δευτέρα (Κρίση-Βασιλεία).

   
        Η Εκκλησία δεν είναι παραλλαγή της θρησκείας ούτε ανταγωνιστής της. Δεν στοχεύει στην αιώνια επανάληψη της φύσης (όπως η θρησκεία) αλλά στην εσχατολογική αναφορά της κτίσης και του κτίσματος στον Κτίστη (ευχαριστιακή αντίληψη), στην ιστορική καινοτομία απο την Πτώση στην Ανάσταση ( «καινή κτίσης» , «καινός άνθρωπος») και στην αναγωγή του «μή όντος» σε «όν».

   

   
        Η φύση «συστενάζει» και «συνωδίνει». Η Εκκλησία αναλαμβάνει εσχατολογικά τις ωδίνες και τους στεναγμούς του κόσμου. Η Θρησκεία αρκείται να επαναλαμβάνει αυτούς τους στεναγμούς κι έτσι μένει κοιλάδα των θρήνων, αντηχώντας τον ανθρώπινο πόνο χωρίς αναστάσιμη ελπίδα. Η φύση δεν είναι ο κόσμος της θρησκείας, αλλά η κτίση της Εκκλησίας. Γι'αυτό και εξαίρεται το «σκανδαλώδες» δόγμα της δημιουργίας εκ του μηδενός, σ'αντίθεση με τους κοσμογονικούς μύθους όλων των θρησκειών (πλήν του Ιουδαϊσμού φυσικά), όπου ο Θεός δεν δημιουργεί τον κόσμο, αλλά δημιουργείται μετά τον κόσμο. Στον Πλάτωνα «προβιβάζεται» σε διακοσμητή της προϋπάρχουσας κοσμικής αταξίας. Ο Μάξιμος αποκαλεί τον κόσμο «αχειροποίητη Εκκλησία», δίνοντας σ'αυτόν σαφώς εσχατολογική χροιά. 

   
        Η Εκκλησία δεν διεκδικεί τίποτε απο τη θρησκεία ούτε την ανταγωνίζεται. Γι'αυτό άλλωστε η Ορθόδοξη Ιεραποστολή ήταν πάντοτε λειτουργική, ασκητική κι εσχατολογική, και ποτέ μαχητική, στρατευμένη ή στρατιωτικοποιημένη. Οι ορθόδοξοι ιεραπόστολοι κτίζουν Εκκλησίες και μοναστήρια μέσα στην έρημο, δοξολογώντας τον Θεό, χωρίς να κάνουν προσηλυτισμό με τη φιλανθρωπία (νοσοκομεία, σχολεία) ή με τη βία (σταυροφορίες, αποικισμός). Ο εκχριστιανισμός των Σλαύων και το έργο του Κυρίλλου και Μεθοδίου, που δεν επέβαλαν την ελληνική γλώσσα, αλλά συνέτειναν στην ανάπτυξη της αυτόχθονης γλώσσας, μας δίνουν ένα παράδειγμα πως θα ήταν ο «Τρίτος Κόσμος» σήμερα, αν δεν είχε γνωρίσει το Χριστό με το σταυρό του ιησουϊτη και το ξίφος του αποικιοκράτη. 

   
        Η θεολογική ταυτότητα και η θρησκειολογική ιδιαιτερότητα της Εκκλησίας είναι εσχατολογική. Γι'αυτό κυριαρχεί το προφητικό, προδρομικό και μεσσιανικό στοιχείο. Η Εκκλησία ως άλλος Πρόδρομος όχι της Πρώτης πιά, αλλά της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού, κηρύσσει τη Μετάνοια. Αναγνωρίζει τα «σημεία των καιρών» και ως η Νύμφη του Μεσσία κάνει τη «διάκριση των πνευμάτων» κάθε ιστορικής εποχής, οδεύοντας την οδό της Βασιλείας του Θεού.

   
        Η Εκκλησία δεν είναι ο σωσίας της θρησκείας. Δεν είναι ένας άλλος τρόπος του «θρησκεύεσθαι», ανώτερος, καλύτερος ή καταλληλότερος. Η Εκκλησία είναι ένας άλλος τρόπος (ένας «καινός» τρόπος) αναθεώρησης και βίωσης της ιστορίας, στις δύο διαστάσεις της, τη μακροϊστορική και τη μικροϊστορική, δηλαδή στην πορεία της ανθρωπότητας και στην προσωπική ζωή κάθε ανθρώπου.

    
        Η Εκκλησία ως καινός τρόπος βίωσης της μακροϊστορίας σημαίνει ότι ικανώνει τον άνθρωπο να βλέπει τα κοσμοϊστορικά συμβάντα με άλλο «μάτι», να διαβάζει προφητικά την εξέλιξη της ιστορίας της ανθωπότητας και να δίνει την πρέπουσα σημασία στην ιστορική πραγματικότητα της εποχής του, μετέχοντας ενεργά σ'αυτήν και δίνοντας της κατεύθυνση εσχατολογική. Έτσι προετοιμάζει την οδό της μετάβασης απο τη βασιλεία της ανάγκης στη βασιλεία της ελευθερίας των τέκνων του Θεού.

   

        
         Απόδειξη αυτού είναι ότι ο μοντέρνος κόσμος, με την αμφιλεγόμενη αλλά αναντίρρητη πρόοδο του, βλάστησε σε έδαφος πολιτισμένο απο τα νάματα του ευαγγελίου. Οι αποτυχίες αυτού του κόσμου οφείλονται (απο αυτή την άποψη ακριβώς) στην απεμπόληση του εσχατολογικού του οίστρου. Η ασκητική παράδοση της Εκκλησίας δίνει τεράστια σημασία στη διάκριση των πνευμάτων και στην ανάγνωση των σημείων των καιρών.

   
        Η Εκκλησία ως καινός τρόπος βίωσης της μικροϊστορίας σημαίνει ότι μαθαίνει σε κάθε άνθρωπο να βλέπει τα συμβάντα της προσωπικής του ζωής διαφορετικά, να (ανα)θεωρεί τις αστοχίες (αμαρτίες) της υπαρξιακής του ιστορίας, να τέμνει ανακαινιστικά τις πιο ταπεινές λεπτομέρειες της πεζής καθημερινότητας του και να γράφει ο ίδιος την προσωπική του ιστορία ξανά απο την αρχή, χάρη στην ικανότητα του να μετανοεί, δηλαδή να αλλάζει και να καινίζει την πορεία του.

   
        Δεν υποτάσσεται τυφλά στην ανάγκη του «κατά φύσιν» και «παρά φύσιν». Αλλά στασιάζει ελεύθερα χάριν του «υπέρ φύσιν». Προσπαθεί να δεί τον Θεό μέσω του (συν)ανθρώπου του και της αγάπης προς αυτόν: «εκ του πλησίον εστί η ζωήν και ο θάνατος, εάν γαρ κερδήσωμεν τον αδελφόν, τον Θεόν κερδαίνομεν» (Γεροντικόν, (επ) Π.Β. Πάσχος, Αθήναι 1970,2).

   
        Η σχέση Εκκλησίας και θρησκείας είναι εσχατολογική και διαλεκτική. Η Εκκλησία είναι εν τω κόσμω χωρίς να είναι εκ του κόσμου. Η Εκκλησία είναι εν τη θρησκεία χωρίς να είναι εκ της θρησκείας. Η Εκκλησία έχει όση θρησκεία θέλετε (λατρεία, δόγμα, μοναχισμό, μυστικισμό, θεολογία κλπ) αλλά δεν είναι θρησκεία. Η οντολογική τους διαφορά έγκειται στην τελείως διαφορετική ιεράρχηση της εσχατολογίας απο την κοσμολογία, στην προτεραιότητα της ιστορίας έναντι της φύσης.

   
        Η εσχατολογική σχέση θρησκείας-εκκλησίας διατυπώνεται αριστουργματικά την Παύλειο διαλεκτική  «αρχαίων»-«καινόν»: «εἴ τις ἐν Χριστῷ καινὴ κτίσις· τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα» (Β Κορ. 5,17). Η θρησκεία αντιπροσωπεύει τα «αρχαία» και η Εκκλησία τα «καινά» . Γι'αυτό και είναι πια ανίσχυρη οποιαδήποτε θρησκεία («περιτομή» και «ακροβυστία») και είναι αναγκαία η «καινή κτίσις» (Γαλ.6,15).

   
        Γι'αυτήν την καινή κτίση ο Σαύλος γίνεται Παύλος και ο πορθητής της Εκκλησίας αναδεικνύεται σε Απόστολο των Εθνών. Ο Παύλος δεν αλλάζει θρησκεία, αλλά εγκαταλείπει τη θρησκεία για χάρη της Εκκλησίας. Αυτό έκαναν πάντα οι Χριστιανοί, γι'αυτό επονομάσθηκαν «άθεοι» στην αυλή του Νέρωνα, γι'αυτό υπέστησαν διωγμούς. Δεν καθιέρωσαν μιάν ακόμα θρησκεία. Αλλά ως Εκκλησία αποτελούσαν άρνηση της θρησκείας και πρόσκληση σ'ενα καινούργιο όραμα της ιστορίας.

Φαινομενολογία της θρησκείας, Μάριος Μπέγζος

Αέναη επΑνάσταση: Να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στον Θεό, τί σημαίνει; (Αγ.Ισαάκ ο Σύρος)

Να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στον Θεό, τί σημαίνει; (Αγ.Ισαάκ ο Σύρος)

Να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στον Θεό, σημαίνει να μην κυριεύεσαι πλέον από καμιά αγωνία η φόβο, να μην βασανιστείς ξανά από κανέναν λογισμό, από καμιά σκέψη πώς δεν έχεις κανέναν για να σε φροντίσει.

Όταν ο νους εκπέσει από αυτήν την εμπιστοσύνη, ο άνθρωπος αρχίζει να πέφτει μέσω των λογισμών σε χιλιάδες πειρασμούς.

Όπως λέγει ο μακάριος ερμηνευτής (ενν. ο Θεόδωρος Μοψουεστίας) στο βιβλίο του για τον Ευαγγελιστή Ματθαίο,«όλη η μέριμνα του Σατανά είναι να πείσει τον άνθρωπο πώς ο Θεός δεν ενδιαφέρεται γι' αυτόν».

Γιατί ξέρει πώς. όσο έχουμε την ακριβή γνώση της Πρόνοιάς Του στερεωμένη μέσα μας, οι ψυχές μας θα κατοικούν στην απόλυτη ειρήνη. Κι επιπλέον θ' αποκτήσουμε την Αγάπη του Θεού και θα μεριμνάτε για καθετί πού Τον ευχαριστεί. Αυτόν τον λογισμό προσπαθεί να μας τον αποσπάσει ο σατανάς.

♥✬·٠•●.ஜ۩۞۩ஜ.●•٠·✬♥

Η παντελής ανάθεση τον ανθρώπου στη θεία πρόνοια 

και η ανταπόκριση της θείας Χάρης

Άμα ό άνθρωπος απορρίψει για τον εαυτό του κάθε αισθητή βοήθεια και κάθε ανθρώπινη ελπίδα, όπως συμβαίνει με τους ησυχαστές, και αφιερωθεί στο Θεό με εμπιστοσύνη και καθαρή καρδιά, αμέσως ακολουθεί ή θεία χάρη και του αποκαλύπτει τη δύναμη της βοηθώντας τον με πολλούς τρόπους. 

Πρώτα, πρώτα στα φανερά σωματικά προβλήματα, όπου του δείχνει εμφανώς τη δύναμη της πρόνοιας του Θεού γι’ αυτόν προσωπικά. Και καθώς βλέπει τη φανερή βοήθεια του Θεού, βεβαιώνεται και για τη μυστική βοήθεια του Θεού, όπως ταιριάζει στο ταπεινό και άκακο φρόνημα του και στη σεμνή διαγωγή του. Καταλαβαίνει δηλ. πώς τακτοποιούνται οι σωματικές του ανάγκες χωρίς κόπο, αφού δε φροντίζει καθόλου γι’ αυτές. 

Και ή θεία χάρη τον απαλλάσσει από πολλά δυσάρεστα και επικίνδυνα πολλές φορές, πράγματα, χωρίς αυτός να τα καταλαβαίνει. Όλα αυτά τα αποδιώχνει άπ’ αυτόν, ανεπαίσθητα, ή θεία χάρη, με θαυμαστό τρόπο, και τον σκεπάζει σαν την κλώσα, πού ανοίγει τα φτερά της και σκεπάζει τα κλωσσόπουλα, για να μην πάθουν κανένα κακό. Έτσι, του δείχνει (ή Θεία Χάρη), στα μυστικά μάτια της ψυχής του, πώς πλησίαζε ή απώλεια του, και φυλάχτηκε αβλαβής. Έτσι, τον γυμνάζει στα πνευματικά και του φανερώνει τις ενέδρες και τις μηχανές των κακών και ακατάληπτων λογισμών.

Και τότε, εύκολα τους καταλαβαίνει, και παρακολουθεί πώς ό ένας διαδέχεται τον άλλο, και πώς παραπλανούν και εξαπατούν τον άνθρωπο, και σε ποιο λογισμό κολλάει ό νους, και πώς γεννιούνται ό ένας από τον άλλο, και εξολοθρεύουν την ψυχή. Και κάνει (ή Θεία Χάρη) καταγέλαστη στα πνευματικά του μάτια κάθε ενέδρα και παγίδα των δαιμόνων, και αποκαλύπτει πώς εξαφανίζονται οι κακοί λογισμοί τους, και του δίνει σοφία και σύνεση, ώστε να καταλαβαίνει Τι μέλλει να συμβεί. 

Ακόμη, ανατέλλει μέσα στην απλή καρδιά του ένα μυστικό φως, για να βλέπει τα πάντα, και τη δύναμη των λεπτών συλλογισμών, και του δείχνει φανερά Τι έμελλε να πάθει, αν δεν γνώριζε τις δαιμονικές πανουργίες. Και τότε γεννιέται μέσα του ή βεβαιότητα ότι για κάθε πράγμα, μικρό και μεγάλο, πρέπει να ζητούμε στην προσευχή μας τη βοήθεια του Δημιουργού μας.

Αγ. Ισαάκ ο Σύρος

♥✬·٠•●.ஜ۩۞۩ஜ.●•٠·✬♥

Αναρτήθηκε από Sophia Siglitiki Drekou

Απαντήσεις στις πιο συχνές απορίες ασκούμενων | medicalnews.gr

Απαντήσεις στις πιο συχνές απορίες ασκούμενων | medicalnews.gr

Απαντήσεις στις πιο συχνές απορίες ασκούμενων

by admin on Jun 21st, 2013 · No Comments

 

Είναι σίγουρο ότι έχετε ακούσει διάφορες θεωρίες, πολλές φορές καλοπροαίρετες, για τη διατροφή των ασκούμενων και το πώς μπορούν να επιφέρουν θαύματα. Τέτοιες θεωρίες είναι όμως αληθινές ή αποτελούν μια επαναλαμβανόμενες δεισιδαιμονίες από στόμα σε στόμα.. Το σίγουρο είναι πάντως ότι δεν υπάρχουν μαγικά ραβδάκια!

---

Ας δούμε λοιπόν 3 συχνές ερωτήσεις ασκούμενων και τις απαντήσεις τους. Ερώτηση: «Η καφεΐνη είναι διεγερτική. Πώς να την προσλάβω;»
Απάντηση: Η καφεΐνη είναι φυσικό διεγερτικό και βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα (τσάι, καφές, αναψυκτικά τύπου κόλα, γκουαρανά). Πριν τη συστηματική λήψη καφεΐνης, καλό είναι ο ασκούμενος να κάνει screening ή εν πάση περιπτώσει να γνωρίζει αν αντέχει και κατά πόσο την καφεΐνη (ταχυπαλμίες; ευερεθιστότητα; κα) Μια ώρα περίπου πριν τη δραστηριότητα συνίσταται 2-3 mg/kg, εφόσον ο ασκούμενος αναζητά επιπλέον ενεργητικότητα και διέγερση. μπορεί κανείς να προσλάβει καφεΐνη με πολλούς τρόπους, όπως:
1 καφές φίλτρου
1 αθλητικό τζελ με καφεΐνη + 1 κούπα τσάι, όπου παίρνει και υδατάνθρακες οπότε πετυχαίνει και τη λήψη του προαγωνιστικού σνακ
1 αθλητικό ποτό με καφεΐνη (300 mL), όπου παίρνει και υδατάνθρακες οπότε πετυχαίνει και τη λήψη του προαγωνιστικού σνακ
Όταν ο ασκούμενος λαμβάνει αθλητικά ποτά που περιέχουν καφεΐνη καλό είναι να κοιτά την ετικέτα, για να ξέρει τη συνολική ποσότητα καφεΐνης που παίρνεις
Ερώτηση: «Θέλω να προσθέσω μυϊκά κιλά, πώς μπορώ να το πετύχω; χρειάζομαι συμπληρώματα πρωτεΐνης;»
Απάντηση: Πρώτα-πρώτα χρειάζεται ένας καλός προσωπικός γυμναστής που θα καταρτίσει το κατάλληλο πρωτόκολλο γυμναστικής. Ασφαλώς η διατροφή παίζει σπουδαίο ρόλο στο χτίσιμο της μυϊκής μάζας. Χρειάζεται προσοχή στα παρακάτω:
Ενεργειακή επάρκεια, μαθαίνετε να καλύπτετε τις ανάγκες σας και τότε προσθέστε τις επιπλέον θερμίδες που μπορεί να χρειάζεστε για ‘αύξηση’ (+300-600 θερμίδες)
Χρειάζονται τουλάχιστον 1,6 γρ/ κιλό βάρους πρωτεΐνη. Δηλαδή αν είστε γυναίκα 60 κιλά, τότε χρειάζεστε 100γρ πρωτεΐνης. Αν είστε άντρας 80 κιλά, τότε χρειάζεστε 150 γρ πρωτεΐνης περίπου. Θα έχετε καλύτερα αποτελέσματα αν κατανείμετε την πρωτεΐνη σε 3 γεύματα και όχι σε ένα. Καλό είναι να υπάρχει ποσότητα πρωτεΐνης αμέσως μετά την προπόνηση (τουλάχιστον 10γρ). Να ξέρετε ότι ποτέ δεν έχει αποδειχθεί ότι η πρωτεΐνη σε σκόνη (powders) είναι καλύτερη από την πρωτεΐνη μέσω των απλών τροφίμων. Καλό είναι για την εξασφάλιση των θερμίδων, αλλά και την αξιολόγησή σας να ενημερωθείτε από ειδικό (πχ διαιτολόγος).

Ερώτηση: «Να πάρω ένα συμπλήρωμα διατροφής;»
Απάντηση: Επειδή ως ασκούμενη/-ος είστε υπεύθυνος για ό, τι χρησιμοποιείτε οφείλετε να προσέξετε τα παρακάτω:
να είστε ενημερωμένη/-ος για όλα τα συστατικά του προϊόντος,
να γνωρίζετε αν το προϊόν είναι ασφαλές (εγκεκριμένο; ακολουθεί ‘καλές πρακτικές’; κα). Ακόμα και το «φυσικό» προϊόν δε σημαίνει ότι είναι ασφαλές,
να γνωρίζετε αν το προϊόν περιέχει απαγορευμένες ουσίες. Αν δεν είστε σίγουροι για το τι καταναλώνετε δεν πρέπει να πάρετε το συγκεκριμένο προϊόν,
να επιδιώξετε να λάβετε τις κατάλληλες συμβουλές από διαιτολόγο, ιατρό, εργοφυσιολόγο, φυσίατρο,
να ακολουθείτε σχέδιο-πλάνο συγκεκριμένο και εγκεκριμένο από εξειδικευμένο προσωπικό σχετικά με τη διατροφή, την αποκατάσταση, την πνευματική & ψυχολογική προετοιμασία ( διαιτολόγος, γυμναστής, ιατρός, εργοφυσιολόγος, ψυχολόγος)
Πριν τη σύσταση για λήψη συμπληρώματος οφείλει να γίνεται μια διαρκής και όχι στατική διαδικασία, όπως:
Διατροφική αξιολόγηση (& επαναξιολόγηση),
Διατροφική διάγνωση- προσδιορισμός ζητημάτων, επισήμανση σημείων και συμπτωμάτων (πότε κουράζεσαι; Ποια στιγμή της ημέρας; Ξυπνάς κουρασμένος;)
Διατροφική παρέμβαση, στόχοι-κατάλληλες ενέργειες. Εδώ μπορεί να αποφασιστεί η λήψη κάποιων συμπληρωμάτων,
Διατροφική παρακολούθηση, παρακολούθηση της προόδου (σε τακτά χρονικά διαστήματα).
Πηγή: mednutrition.gr

Η Ορθόδοξη Θεολογία με...καρέκλες: Η Αγάπη Νικά! - YouTube

Η Ορθόδοξη Θεολογία με...καρέκλες: Η Αγάπη Νικά! - YouTube

Αέναη επΑνάσταση: «Εύχεσθαι υπέρ των Ελλήνων»

Αέναη επΑνάσταση: «Εύχεσθαι υπέρ των Ελλήνων»

Αέναη επΑνάσταση: Η Σωτηρία της Ψυχής στην Ελληνική Θεολογία

Αέναη επΑνάσταση: Η Σωτηρία της Ψυχής στην Ελληνική Θεολογία

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Μετάνοια και ψυχική υγεία κατά τον Ι. Χρυσόστομο

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Μετάνοια και ψυχική υγεία κατά τον Ι. Χρυσόστομο

The Rolling Stones - Fool To Cry - OFFICIAL PROMO - YouTube

Happy Father's Day

The Rolling Stones - Fool To Cry - OFFICIAL PROMO - YouTube

Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο για την αντιμετώπιση του Σχολικού Εκφοβισμού

Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο για την αντιμετώπιση του Σχολικού Εκφοβισμού

Εκπαιδευτική Τεχνολογία & Πληροφορική - Bullying: Πως καταλαβαίνουν οι γονείς πως το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού [Videos]

Εκπαιδευτική Τεχνολογία & Πληροφορική - Bullying: Πως καταλαβαίνουν οι γονείς πως το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού [Videos]

Ο Σχολικός Εκφοβισμός μέσα από τα μάτια των παιδιών | Ελληνες Δάσκαλοι και Νηπιαγωγοί

Ο Σχολικός Εκφοβισμός μέσα από τα μάτια των παιδιών

Προτιμήστε το μαυροπίνακα!

Προτιμήστε το μαυροπίνακα! - Στον αέρα βρίσκεται η θρυλούμενη συμβολή των νέων τεχνολογιών στη μάθηση

Του δρ Μάνφρεντ Σπίτσερ

Στα σχολεία ο μαθησιακός πυρετός κορυφώνεται, καθώς το πρώτο τρίμηνο έχει φθάσει σχεδόν στο τέλος του. Οι επιδόσεις άρχισαν ήδη να δοκιμάζονται και να μοιράζονται οι πρώτοι βαθμοί. Και αν τα μαθητικά χρόνια φαντάζουν ξέγνοιαστα για τους μεγαλύτερους, για τα παιδιά ίσως και να μην είναι τόσο ρόδινα. Σε μια υπερσύγχρονη κοινωνία όπου καθημερινά οι μαθητές βομβαρδίζονται από τεχνολογικούς πειρασμούς και από συνεχείς προσθήκες στο ήδη βεβαρημένο πρόγραμμά τους, πώς μπορούν άραγε να βελτιώσουν τους βαθμούς τους και παράλληλα να «γυμνάσουν» τον εγκέφαλό τους ώστε να αφομοιώνει όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις;
Ο αυστριακός «γκουρού» της ψυχιατρικής και επικεφαλής της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Ουλμ δρ Μάνφρεντ Σπίτσερ βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή τη διάλεξή του στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Αναπτύσσοντας τις δεξιότητες στο διάβασμα» που διοργάνωσε το Ιδρυμα Ευγενίδου και μας ταξίδεψε στα άδυτα του εγκεφάλου. Εκεί όπου πραγματοποιούνται οι διεργασίες τις οποίες ονομάζουμε μάθηση.
«Είμαι επιστήμονας αλλά και γονιός» αναφέρει ο ίδιος στο «Βήμα». «Οταν πριν από δέκα χρόνια τα παιδιά μου επέστρεφαν από το σχολείο, σκεφτόμουν ότι, ενώ από νευροεπιστημονικής απόψεως γνωρίζουμε τόσα πολλά γύρω από τη μάθηση, τίποτε από όλα αυτά δεν έχει εισαχθεί ακόμη στα σχολεία. Ετσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη μελέτη των εγκεφαλικών διεργασιών κατά τη διάρκεια της μάθησης. Το 2004 ίδρυσα το κέντρο Transfer Center for Neurosciences and Learning, βασικός στόχος του οποίου είναι η "μετάφραση” των αποτελεσμάτων ερευνών από τον τομέα της νευροεπιστήμης, για την ένταξή τους σε νηπιαγωγεία, σε σχολεία ή ακόμη και σε πανεπιστήμια. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο αλλά είναι σημαντικό».

Ανάγνωση και δημιουργία
Σύμφωνα με τον ειδικό, πίσω από τη διαδικασία της μάθησης κρύβεται η ικανότητα του εγκεφάλου να μεταβάλλεται συνεχώς ανάλογα με τις εμπειρίες που αποκτά και επεξεργάζεται. «Είναι δηλαδή σαν ένα είδος περιφερειακού (hardware) το οποίο αλλάζει συνεχώς, λειτουργικά και δομικά, ανάλογα με το λογισμικό (software) που καλείται να "τρέξει” – σκεφτόμαστε, αντιλαμβανόμαστε, κάνουμε ένα σωρό πράγματα με τον εγκέφαλό μας και όλα αυτά αλλάζουν ανάλογα με τα όσα συναντούμε στην πορεία. Αυτό ονομάζεται νευροπλαστικότητα, ή αλλιώς μάθηση» μας εξηγεί ο δρ Σπίτσερ.
Η διαδικασία της ανάγνωσης, κατά τον δρα Σπίντσερ, είναι πολύ δημιουργική, καθώς το μόνο που έχουμε μπροστά μας είναι «βουβά» γράμματα και χαρακτήρες σε ένα χαρτί, τα οποία καλούμαστε να «ζωντανέψουμε». «Ο εγκέφαλός μας είναι φτιαγμένος ώστε να μπορεί να μεταφράζει τις γραφικές παραστάσεις που προσλαμβάνει σε φωνητικά ερεθίσματα και στη συνέχεια σε σημασιολογικές έννοιες. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη μετάφραση των ακουστικών ερεθισμάτων (όταν ακούμε μια ιστορία) αλλά σε πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα. Για παράδειγμα, η διαφορά μεταξύ των φθόγγων "μπα” και "πα” αγγίζει μόλις τα 40 χιλιοστά του δευτερολέπτου (mSec). Παρ’ όλα αυτά, αν ο εγκέφαλος δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ των δύο, τότε κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία κατά την ανάγνωση και κατά συνέπεια σε μαθησιακά προβλήματα» μας λέει ο ειδικός.

Διάγνωση της δυσλεξίας πριν από το σχολείο!
«Γνωρίζουμε ότι περίπου το 85% των μικρών παιδιών αντιμετωπίζουν σε έναν βαθμό το συγκεκριμένο ακουστικό πρόβλημα. Κάτι τέτοιο μπορεί να οφείλεται στις δέσμες νευρικών ινών περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία του ήχου, οι οποίες παίζουν "πινγκ-πονγκ” μεταξύ τους ανταλλάσσοντας πληροφορίες. Εκεί λοιπόν η ταχύτητα της αγωγιμότητας παίζει καθοριστικό ρόλο. Αν οι ίνες αυτές δεν είναι καλά σχηματισμένες, τότε ο εγκέφαλος δεν θα είναι σε θέση να ξεχωρίζει δύο κοντινούς φθόγγους. Από νευροεπιστημονικής απόψεως, η δυσλεξία είναι δυνατό να διαγνωσθεί σε πολύ μικρές ηλικίες, προτού δηλαδή το παιδί μάθει να διαβάζει και να γράφει» υποστηρίζει ο δρ Σπίτσερ. «Η θεραπεία πραγματοποιείται με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών και ουσιαστικά "τεντώνουμε” τον ήχο των δυσδιάκριτων φθόγγων, με αποτέλεσμα η χρονική απόκλιση μεταξύ του "πα” και του "μπα” να διπλασιάζεται. Ετσι τα παιδιά μπορούν να διακρίνουν και να κατανοήσουν τη διαφορά και στη συνέχεια εφαρμόζουν τα όσα έχουν μάθει για την αποκωδικοποίηση πραγματικών ήχων».
Η διαδικασία της μάθησης όμως δεν σχετίζεται μόνο με την ανάγνωση αλλά και με τον προφορικό λόγο. «Για τον άνθρωπο η εξιστόρηση γεγονότων ή εμπειριών είναι ό,τι και οι προσομοιωτές πτήσης για την αεροπορία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση "Science”, ο άνθρωπος αφιερώνει κατά μέσο όρο τέσσερις ώρες σε συζητήσεις με πυρήνα την εξιστόρηση γεγονότων και εμπειριών, όμως μόλις τέσσερα λεπτά στην αναπαραγωγική πράξη. Βλέπουμε λοιπόν ότι παρά το γεγονός πως το σεξ αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής μας, δεν ξεπερνά χρονικά την εξιστόρηση εμπειριών. Οπότε οι ιστορίες αυτές είναι μεγίστης σημασίας για την εξέλιξή μας – τόσο τη δική μας όσο και του εγκεφάλου μας» αναφέρει ο αυστριακός επιστήμονας. «Σύμφωνα με νέα ευρήματα που παρουσιάστηκαν πριν από λίγες ημέρες στο ετήσιο συνέδριο "Neuroscience 2011” στην Ουάσινγκτον, η ακρόαση και η ανάγνωση μιας ιστορίας ενεργοποιούν τελικά το ίδιο δίκτυο εγκεφαλικών περιοχών».

Μιλάτε στα παιδιά!
Το πρόβλημα της δυσλεξίας, σύμφωνα με τον επιστήμονα, μπορεί να έχει γονιδιακό αλλά και περιβαλλοντικό υπόβαθρο. Γονιδιακό γιατί, όπως εξηγεί, κάποια γονίδια ενισχύουν τις πιθανότητες λανθασμένης «καλωδίωσης» του εγκεφάλου και περιβαλλοντικό, σε περίπτωση απουσίας του προφορικού λόγου στην οικογένεια. «Αν δεν υπάρχουν αρκετά ερεθίσματα, δηλαδή αρκετή ομιλία από το οικογενειακό μας περιβάλλον, τότε ο εγκέφαλος δεν μαθαίνει να απορροφά γνώση. Πιστεύω λοιπόν ότι οι γονείς πρέπει να ξεκινούν να μιλούν στα παιδιά τους από πολύ νωρίς. Ως ψυχίατρος, γνωρίζω ότι οι μητέρες που πάσχουν από κατάθλιψη τείνουν να μιλούν λιγότερο στα παιδιά τους, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών. Αν όμως εκείνες διδάσκονταν να ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά τους, ενδεχομένως το πρόβλημα να μην ήταν τόσο μεγάλο» μας λέει.
Εξίσου καταστροφικές για την ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων των παιδιών, προσθέτει, είναι η τηλεόραση και η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. «Η προσωπική μου συμβουλή προς τους γονείς είναι να τα κρατήσουν μακριά από την τηλεόραση όσο περισσότερο μπορούν. Οπως επίσης και από τις νέες τεχνολογίες γενικότερα, ακόμη και στο σχολείο. Δεν υπάρχει μελέτη που να αποδεικνύει ότι η χρήση τους βοηθά τις μαθησιακές ικανόητες των παιδιών, αντίθετα υπάρχει πολλή παραπλανητική διαφήμιση γύρω από κάτι το οποίο δεν ισχύει» τονίζει.

Η κοινωνία του multitasking
Οι καλπάζοντες ρυθμοί της καθημερινότητάς μας μάς έχουν μεταμορφώσει σε «ζογκλέρ» δραστηριοτήτων. Κάτι τέτοιο, υποστηρίζει ο δρ Σπίτσερ, μειώνει τις εγκεφαλικές μας επιδόσεις. Η αμερικανική εφημερίδα «The New York Times» μάλιστα είχε δημοσιεύσει πρόσφατα άρθρο, σύμφωνα με το οποίο η αμερικανική οικονομία χάνει ετησίως περί τα 650 δισ. δολάρια ακριβώς επειδή οι εργαζόμενοι ασχολούνται με πολλά πράγματα ταυτόχρονα.
«Αρκετοί παιδαγωγοί υποστηρίζουν ότι επειδή ακριβώς ασχολούμαστε με πολλά πράγματα ταυτόχρονα στην καθημερινότητά μας, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά να κάνουν το ίδιο – όχι δεν πρέπει!» ξεκαθαρίζει ο ειδικός. «Επιστημονικά ευρήματα δείχνουν ότι ο εγκέφαλος δεν είναι δομημένος ώστε να παρακολουθεί δύο συζητήσεις ταυτόχρονα. Και δεν μιλάω για απλές πράξεις που μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους, όπως το να κρατάει μια μητέρα στο ένα χέρι το παιδί και με το άλλο να ανακατεύει το φαγητό. Αναφέρομαι σε επικοινωνιακό ή γλωσσικό multitasking, το οποίο είναι ανέφικτο. Πειράματα έχουν δείξει ότι άτομα που χειρίζονται πολλά πράγματα ταυτόχρονα εμφανίζουν περιορισμένη ικανότητα στο να διώχνουν άχρηστες πληροφορίες, να "ζογκλάρουν” μεταξύ διαφορετικών πράξεων, να διώχνουν άχρηστες σκέψεις. Τα άτομα αυτά λοιπόν αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής».

ΣΕ ΛΑΘΟΣ ΔΡΟΜΟ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Σύμφωνα με τον αυστριακό ψυχίατρο, δεν υπάρχουν μαγικά κόλπα που μπορούν να μας μεταμορφώσουν σε Αϊνστάιν εν μια νυκτί. Ο εγκέφαλός μας, άλλωστε, είναι σαν έναν αθλητή που χρειάζεται καθημερινή προπόνηση προτού τρέξει στον μαραθώνιο. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό παίζει το εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο, κατά τον δρα Σπίτσερ, πρέπει να αλλάξει ριζικά.
«Το τρικ για κάποιον που επιθυμεί να βελτιώσει τις ικανότητές του στην ανάγνωση είναι να διαβάζει πολύ. Οι δυσκολίες κατά την ανάγνωση που εμφανίζουν αρκετοί μαθητές ενδεχομένως να συνοδεύονται από άλλα προβλήματα, όπως η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα μαθήματά τους. Σε αυτό, βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολουθούν τα σχολεία. Στα αγόρια, π.χ., δεν αρέσουν τόσο τα φιλολογικά μαθήματα σε σχέση με τα κορίτσια. Αν όμως στραφούμε προς θέματα που προσελκύουν το ενδιαφέρον τους, π.χ. πώς να κατασκευάσετε μια μηχανή ή οι βασικές αρχές του ποδοσφαίρου, τότε η ανάγνωση δεν θα τους ήταν αγγαρεία. Αντίθετα, αν τα κορίτσια διδάσκονταν για τη φυσική του κραγιόν, τότε είμαι σίγουρος ότι το ενδιαφέρον τους θα χτυπούσε κόκκινο» υπογραμμίζει. «Ενα επιπλέον σημαντικό στοιχείο που είδαμε να βοηθά τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών είναι η αισιοδοξία και τα θετικά συναισθήματα. Αρα οι δάσκαλοι δεν πρέπει να διδάσκουν προκαλώντας άγχος στα παιδιά. Ακόμη, οφείλουν να ενσωματώσουν το γνωστό (πραγματικός κόσμος) στο άγνωστο (νέες γνώσεις) με θετικό τρόπο ώστε τα παιδιά να μπορούν να συνδυάσουν τα νέα δεδομένα με κάτι που ήδη γνωρίζουν και να το μάθουν».
Πολέμιος της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, ο δρ Σπίτσερ γνωρίζει καλά ότι οι απόψεις του δεν είναι δημοφιλείς. Δεινός υποστηρικτής του μαυροπίνακα, των καλών εκπαιδευτικών και της πλούσιας βιβλιοθήκης, είναι της άποψης ότι πίσω από το σπρώξιμο των μαθητών προς αυτές δεν υπάρχει κανένα μαθησιακό όφελος παρά μόνο η αύξηση των κερδών των τεχνολογικών κολοσσών.
«Οι νέες τεχνολογίες στα σχολεία δεν πιστεύω ότι βοηθούν, ούτε καν υπό μορφή διαδραστικών προγραμμάτων» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Εχω επισκεφθεί αρκετά σχολεία που φιλοξενούν τέτοια συστήματα και έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στο τέλος της ημέρας τα παιδιά μαθαίνουν κάτι όχι χάρη στις νέες τεχνολογίες αλλά επειδή συνδέουν τα νέα στοιχεία με τον πραγματικό – και όχι τον εικονικό – κόσμο. Το ίδιο πιστεύω και για τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: οι πραγματικοί φίλοι είναι καλύτεροι από τα εικονικά avatars. Και δεν αναφέρομαι στη δυσκολία του διαχωρισμού του πραγματικού από τον εικονικό κόσμο, γιατί κάτι τέτοιο είναι διακριτό από το 8ο έτος της ηλικίας μας. Το πρόβλημα είναι ότι αν "τρέφουμε” τον εγκέφαλό μας μόνο με σκιές του πραγματικού μέσω του εικονικού κόσμου, τότε η πραγματικότητα γίνεται ρηχή. Δεν επεξεργαζόμαστε, δηλαδή, τις πληροφορίες αυτές με την ίδια βαρύτητα που θα τις επεξεργαζόμασταν σε περίπτωση που τις συναντούσαμε στην πραγματικότητα. Και το βάθος της επεξεργασίας αυτής σχετίζεται άμεσα με τη μνήμη» επισημαίνει.
Και η ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης των μαθητών όμως δέχεται... «ηλεκτρονικό» πόλεμο. «Τα βιντεοπαιχνίδια μαθαίνουν στα παιδιά πώς να συγκεντρώνονται σε διαφορετικά σημεία της οθόνης. Αυτό πλασάρεται από τις εταιρείες ως ενίσχυση της προσοχής. Η προσοχή στο σχολείο όμως μεταφράζεται στην ικανότητα του να μπορεί κανείς να συγκεντρωθεί σε ένα πράγμα κάθε φορά. Και την ικανότητα αυτή ακριβώς "χάνουν” τα παιδιά όταν μαθαίνουν να συγκεντρώνονται στα πάντα. Πρόσφατη μελέτη μάς έδειξε ότι, αν δώσουμε σε έναν μαθητή μια παιχνιδομηχανή, τότε μέσα σε διάστημα τεσσάρων μηνών οι σχολικές  επιδόσεις του θα κάνουν "βουτιά”».

ΤΟ ΒΗΜΑ, 17/11/2011